Aria ‘Casta Diva’ z opery Norma Belliniego

Fromental Halevy, francuski kompozytor opery La Juive (Żydówka) deklarował, że oddał by wszystkie swoje prace gdyby tylko mógł skomponować jedną taką arię jak 'Casta Diva'.

Aria ta stała się sztandarową pieśnią wielu sławnych sopranistek, jak np. Maria Callas, Joan Sutherland, Renee Fleming, Anna Netrebko czy Angela Gheorgiu. Jest jednym z najpiękniejszych klejnotów w repertuarze bel canto.

Casta Diva

 

Norma to tragedia liryczna, czyli opera w dwóch aktach skomponowana przez Vincenzo Belliniego do libretta napisanego przez Felice Romani, opartego na sztuce Alexandra Soumeta Norma, ossia L'infanticidio.

Vincenzo Bellini

 

Bellini tworzył powoli. Po jego nagłej śmierci w 1835 roku okazało się, że w swoim dorobku ma zaledwie 10 oper. Jednakże, ostatnie opery Belliniego, La Sonnambula, Norma oraz I Puritani, to bezdyskusyjnie arcydzieła. Spośród nich najbardziej znana jest Norma, a to za przyczyną sławnej arii 'Casta diva'.

Casta Diva

 

Treść opery.

Miejsce – Galia

Czas – pierwsze lata po podboju Galii przez Rzymian.

 

Akt I.

Gaj (lasek).

 

Sekretna miłość łączy kapłankę-wieszczkę Normę z Polione, rzymskim prokonsulem. W tym związku przyszło na świat dwoje dzieci. Jednak Polione utracił zainteresowanie starzejącą się druidką i zwrócił swoje uczucie w stronę Adalgisy, młodej kapłanki w świątyni druidów. Wbrew swojej pobożności i prawości Adalgisa zgadza się uciec z Polione do Rzymu. Nieświadoma, zwierza się ze swojej miłości Normie. Norma przeklina Polione za zdradę i przeniewierstwo.

 

Akt II.

Komnata Normy.

 

Norma zamierza zabić swoje dzieci. Jednak miłość do nich nie pozwala. Dlatego powierza je opiece Adalgisy. Gdy Polione przybywa do świątyni po Adalgisę, Norma donosi na niego kapłanom. Druidzi pochwycili Polione. Norma przyznaje się do winy, obciążając siebie tak samo jak Polione. Wkrótce obydwoje wstępują na stos i ostatecznie Norma ginie razem z swym ukochanym.

Leonor Fini - Casta Diva

 

W liście datowanym na 1 września 1831 roku, Bellini pisał do śpiewaczki Giuditty Pasty, że „Wierzę, że byłoby świetne i absolutnie idealne dla Twojego encyklopedycznego charakteru ponieważ odpowiada on charakterowi Normy”. Pasta uważana jest za jeden z największych sopranów operowych, do której porównywano Marię Callas.

Giuditta Pasta

 

Premiera miała miejsce w mediolańskiej La Scali, w dniu 26 grudnia 1831 roku. Debiut okazał się być daleko od sukcesu. Nawet Bellini odebrało go jako fiasko. Już na próbie generalnej, rano w tym samym dniu, śpiewacy, w tym i Giuditta Pasta, mieli kłopoty z intonacją. Na szczęście cały zespół spiął się w następnym przedstawieniu. Krytycy zostali mile zaskoczeni a publiczność zgotowała wykonawcom piorunujący aplauz. Norma zajęła miejsce w repertuarze operowym, takie na jakie zasługiwała.

Vincenzo Bellini

 

‘Casta Diva’ składa się z trzech części:

1. głównej melodii śpiewanej solo przez Normę,

2. chóru, który rozbrzmiewa cicho w trakcie ornamentowej linii melodycznej śpiewanej z uczuciem przez Normę,

3. powrót do otwierającego solo tym razem z towarzyszeniem pulsującego chóru.

 

Krótkie nuty arii służą jako eleganckie ozdobniki, zbierające energię, która zostaje uwolniona w dłuższych nutach. Pozwalają również na łagodne przejścia do następnych długich nut, akcentujących linię melodyczną. Bellini znakomicie łączy tu notację muzyczną z naturalną melodyjnością włoskiego języka. Widać to bardzo wyraźnie już od pierwszych taktów arii. W frazie "Casta Diva, che inargenti," sylaby "Ca," "Di," i "gen" są oparte o długie nuty, każda na pierwszym akcencie w takcie. To świadome prowadzenie melodii nie jest oczywiście właściwe tylko Belliniemu. Charakterystyczne jednak dla Belliniego jest dyskretne meandrowanie frazami melodii, które przenosi słuchaczy od akcentu do akcentu w każdym silniejszym uderzeniu frazy.

Casta Diva, początek arii

 

Ważne jest podkreślenie, że Bellini w nadzwyczajny sposób panuje nad skalą głosu. Aria rozpoczyna się od naturalnego A, w średnio-niskim rejestrze sopranu. Dwa takty później melodia łagodnie opada do niskiego F, po którym nagle skacze do wyższego D. Bellini pozostaje w tym samym średnim przedziale podczas drugiej frazy "queste sacre antiche piante", utrzymując to samo D jako najwyższy ton. Fraza trzecia "a noi volgi il bel sembiante," w czterech kolejnych taktach wznosi stopniowo melodię aż do wysokiego A, powtórzonego mocniej, następnie jeszcze intensywniej do B, która to nuta jest najwyższą i jednocześnie punktem kulminacyjnym całej arii. Bellini uwalnia całą energię w dramatycznym spadku, w ciągu tylko dwóch taktów od wysokiego B do niskiego F. Podczas gdy wzniesienie melodii na szczyt zabrało Belliniemu cztery takty, to dla zejścia na dół wystarczyło tylko połowę tego. Bellini spokojnie i łagodnie ogarnął prawie cały zakres rejestru sopranowego.

Vincenzo Bellini

 

Ponownie wracając do F chór rozpoczyna drugą sekcję arii, powtarzając cały tekst od początku. Norma dołącza dwa takty później śpiewając chromatyczne ornamenty w wysokim rejestrze. Frazy wymagają wirtuozerii i absolutnego panowania nad głosem by jednocześnie uzyskać i wdzięczny i uroczysty charakter melodii.

 

Trzecia część wraca do początku, z tym, że solistce akompaniuje chór, który rytmicznie pulsuje wraz z niskimi instrumentami smyczkowymi. Aria kończy się efektowną kadencją – ponowne chromatyczne spadanie przez całą skalę głosu, w czasie mniejszym niż jeden takt.

Casta Diva, zapis nutowy

 

Wiele śpiewaczek próbowało grać rolę udręczonej kapłanki Druidów, z różnym powodzeniem. Najsłynniejszą Normą okresu powojennego była Maria Callas, z 89 wystawieniami na deskach i dwoma nagraniami studyjnymi (w roku 1954 i 1960). Bellini nie ułatwiał śpiewaczkom życia. Nigdy nie dublował linii wokalnej przez orkiestrę wskutek czego śpiewaczka była bardzo eksponowana. Marii Callas to nie przeszkadzało.

 

W latach 60-tych dwie odmienne kreacje zapisały się w historii opery: Australian Dame Joan Sutherland Turczynka Leyla Gencer. Po usłyszeniu Sutherland w jej debiucie w 1964 roku, Pavarotti ogłosił ją „najlepszym żeńskim głosem wszechczasów.”

Maria Callas

 

Casta Diva Italian Lyrics

Casta Diva, che inargenti
queste sacre antiche piante,
a noi volgi il bel sembiante
senza nube e senza vel...
Tempra, o Diva,
tempra tu de’ cori ardenti
tempra ancora lo zelo audace,
spargi in terra quella pace
che regnar tu fai nel ciel...

Vincenzo Bellini

 

Casta Diva English Translation

Pure Goddess, whose silver covers
These sacred ancient plants,
we turn to your lovely face
unclouded and without veil...
Temper, oh Goddess,
the hardening of you ardent spirits
temper your bold zeal,
Scatter peace across the earth
Thou make reign in the sky...

Vincenzo Bellini