Marc-Antoine Charpentier – Te Deum

Być może nie ma innego utworu muzycznego tak jasno obrazującego dwór Króla Słońce, Ludwika XIV, niż bardzo lubiane „Preludium do Te Deum” Marc-Antoine Charpentiera. Atoli, chociaż Ludwik mógł je czasem słyszeć, jako utwór pochwalny na jego cześć, to faktem jest, że utwór ten nie był napisany dla królewskiego dworu lecz dla jednego z paryskich kościołów, z którym związany był ten kompozytor. Jest to jedna z większych ironii historii muzyki, że Marc-Antoine Charpentier nigdy formalnie nie należał do dworu królewskiego we Francji. Tym niemniej jego nazwisko zostało rozsławione przez „Te Deum H.146 D-Dur”, które powstało aby świętować wojenne zwycięstwo Ludwika XIV.

Marc-Antoine Charpentier – Te Deum

Marc-Antoine Charpentier (1643-1704) nie miał oficjalnych związków z dworem, gdzie rządziła muzyka Lully’ego. Jednak pewne ograniczone kontakty istniały, głównie przez krewnych króla. Np. Charpentier pracował jako kompozytor u Marie de Lorraine, duchesse de Guise, którą w Paryżu nazywano familiarnie ‘Panną de Guise’.

Marc-Antoine Charpentier

Nie jest całkiem pewne, które wydarzenie spowodowało napisanie „Te Deum”. Przyjmuje się, że było nim zwycięstwo pod Steinkerque w sierpniu 1692 roku; do tej wiktorii nawiązywał również François Couperin w “Sonata La Steinkerque.” Wybór tonacji D-Dur był bardzo stosowny: niemiecki teoretyk muzyki Johann Mattheson, twierdzi, że ta tonacja łączy się z ‘wojennymi sprawami’. Sam Charpentier widział tonację D-Dur jako 'promienną i bardzo wojowniczą’.

Ludwik XIV - Król Słońce

Cała kompozycja została skomponowana na pięć głosów solowych (dwa soprany, alt, tenor i bas) i chór, z instrumentalnym akompaniamentem zespołu: 2 flety, 2 oboje, 2 trąbki (druga trąbka gra unisono z kotłami), kotły, 2 skrzypiec, dwie altówki ("haute-contres de violon" i "tailles de violon") oraz basso continuo.

Te Deum (Wersal)

Dzieło ma następujące części:

    Prelude (Marche en rondeau)
    Te Deum laudamus (bass solo)
    Te aeternum Patrem (chorus and SSAT solo)
    Pleni sunt caeli et terra (chorus)
    Te per orbem terrarum (trio, ATB)
    Tu devicto mortis aculeo (chorus, bass solo)
    Te ergo quaesumus (soprano solo)
    Aeterna fac cum sanctis tuis (chorus)
    Dignare, Domine (duo, SB)
    Fiat misericordia tua (trio, SSB)
    In te, Domine, speravi (chorus with ATB trio)

Marc-Antoine Charpentier

To “Te Deum” odzwierciedla uroczysty przepych, który należy oczekiwać od takich kompozycji. Są tu ścisłe związki między tekstem a linią melodyczną. Potrójne "Sanctus" uzasadnione jest użyciem osobno trzech głosów solowych i ma odniesienie do Trójcy Świętej w sekcji piątej (Te per orbem terrarum). "Pleni sunt coeli" (Niebo i Ziemia pełne są Twojej Chwały) oczywiście przeznaczone jest dla tutti – całego składu. Intymna modlitwa "Te ergo quaesumus" (My przeto modlimy się do Ciebie) śpiewa solo sopran.

Te Deum - Ciebie Boże Wielbimy

Tekst zawiera mocne kontrasty: np. pasaż obrazujący Sąd Ostateczny poprzedza modlitwę o boskie miłosierdzie. Te kontrasty są w pełni wykorzystywane przez kompozytora, zarówno w instrumentacji, jak i w uczuciowej stronie melodii. Kontrasty w muzyce były zresztą przedmiotem szczególnego zainteresowania Charpentiera: ‘duża różnorodność jest tym co tworzy doskonałość’. Nie można też mieć żadnych wątpliwości, że tu wyraźnie widać wpływy jego nauczyciela, Giacomo Carissimi’ego, który sławę osiągnął zwłaszcza swoimi oratoriami o silnym dramatycznym charakterze.

Maurice Andre gra Preludium do Te Deum

Otwierające Preludium (świetne fanfary trąbek i bębnów) jest natychmiast rozpoznawalne i można znakomicie poczuć związki z historycznymi wydarzeniami. Charpentier używa również wiele innych instrumentów poza trąbkami i bębnami (które wiodą prym jeszcze w trzech dalszych częściach) wzmacniając kolorystykę utworu.

Preludium do Te Deum

„Te Deum” zostało ponownie odkryte w 1953 roku przez muzykologa Carla de Nys. Instrumentalne Prelude “Marche en rondeau” w następnym roku zostało wybrane na muzyczny temat poprzedzający transmisję European Broadcasting Union. Po sześćdziesięciu latach tego sygnału przed programami EBU, w tym tak popularnych jak Eurovision Song Contest czy Jeux Sans Frontières, to Preludium zaaranżowane przez Guy Lamberta i dyrygowane przez Louisa Martini, stało się najbardziej znanym utworem Marc-Antoine Charpentiera.

Eurovison (European Broadcasting Union)

Charpentier – Te Deum Prelude (Chapelle Royale de Versailles)