Brockes Passion (Gottfrieda Stölzela)

Brockes-Passion może być uważana za archetyp Niemieckiego Oratorium Pasyjnego. Jako takie, posłużyło za model i źródło inspiracji dla wielu słynnych później arcydzieł, cieszących się niesłabnącą popularnością od XVIII wieku, kiedy to co najmniej 11 kompozytorów, w tym Händel i Telemann, skomponowało do niego muzykę. Wspaniała wersja Reinharda Keisera, który był kolegą i współpobywatelem Brockesa z Hamburga, była pierwsza, z 1712 roku. Cztery pierwsze wystawienia: Keisera, Telemanna, Händla i Matthesona miały miejsce w latach 1719, 1722, 1723 i 1730.

Brockes Passion (by Stölzel)

Niemiecki poeta, Barthold Heinrich Brockes, był w dużym stopniu współczesnym J.S. Bacha. Urodził się w Hamburgu w 1680 roku i żył do 1747. Chociaż jego specyficzne utwory nazywane są „małymi”, Brockes był doświadczoną i wpływową figurą w przed-Oświeceniowych Niemczech: przetłumaczył m.in. Alexandra Pope’a oraz "Seasons" Jamesa Thomsona. Z literackiego punktu widzenia najważniejszą pracą Brockesa jest “Irdisches Vergnugen in Gott” ( „Doczesna radość w Bogu”). Jednak dla większości kompozytorów ważniejsze było jego dzieło wykorzystane jako libretto do Oratorium Pasyjnego “Der fur die Sunden der Welt gemarterte und sterbende Jesus” („Męczeństwo i umieranie Jezusa przez zdrożności świata”).

Barthold Heinrich Brockes

W pasji wersji Brockesa, tenor Ewangelista opowiada, recytując ustępy, wydarzenia z wszystkich czterech Ewangelii dotyczące cierpienia i śmierci Jezusa. Osoby z Ewangelii (Jezus, Piotr, Piłat ...) prowadzą dialogi w poszczególnych ustępach, również w recytatywach; chór śpiewa ustępy obrazujące deklamacje ludu; a poetycki tekst czasem w formie arii, czasem jako chorały (hymn jako krótki utwór chóralny); wszystko to odzwierciedla tamte wydarzenia. Niektóre arie przeznaczone są dla poszczególnych Osób Pasji, np. dla Jezusa, Piotra itd., Maria chociaż nie występuje bezpośrednio w Ewangelii wśród Postaci Pasji również ma swoją śpiewaną partię jako fikcyjna osoba „Córka Zionu”; śpiewają solo cztery Wierzące Dusze, które obserwując i komentując śpiewają też razem w chórze.

Barthold Heinrich Brockes

Gottfried Heinrich Stölzel (1690-1749) był płodnym kompozytorem utworów scenicznych, oratoriów, mszy, kantat, a także różnorodnych utworów instrumentalnych, z których niewiele tylko zostało zachowanych, np. tylko 12 z 85 kantat świeckich i fragmenty z 10 kantat religijnych z 442 ocalały. Co najmniej 18 suit na orkiestrę oraz 90 wokalnych serenat całkowicie zaginęło. Częściowo jest to wynikiem uznania jego muzyki za przestarzałą zaraz po jego śmierci.

Gottfried Heinrich Stölzel

Chociaż w jego czasach sławę uzyskał jako ten, który przeniósł zdobycze Neapolitańskie do północnych oper, dzisiaj znany jest z garstki utworów, przede wszystkim z arii "Bist du bei mir", która często niesłusznie przypisywana jest Bachowi oraz z koncertu na sześć trąbek. Poza "Bist du bei mir" nie ma prawie wcale nagrań innych jego utworów.

Brockes-Passion, 1712

To, że jego Brockes Passion ocalała jest wynikiem serii szczęśliwych przypadków. Stölzel wysłał kopię Pasji do Sonderhausen, prawdopodobnie w 1735 roku. Po kilku wystawieniach na dworze (tak jak oznaczono w częściach, niektóre przetrwały w wielu kopiach) została zapakowana wraz z innymi kompozycjami do skrzyni. Skrzynia nieco przeszkadzała, schowano ją zatem za organami i wkrótce nikt o tym nie pamiętał. Skrzynie leżała sobie aż do roku 1870, gdy znaleźli ją Heinrich Frankenberger – dworski organista i Philipp Spitta – późniejszy biograf Bacha. Następne stulecie minęło zanim pewien muzykolog rzucił okiem na prace Stölzela. W 1965 roku Fritz Hennenberg opublikował dysertację zawierającą catalog kantat Stölzela oraz zamieścił kilka ciekawych uwag o jego Pasji.

Gottfried Heinrich Stölzel

W 1996 roku Ludger Rémy podjął bliższe sprawdzenie źródeł i rozpoczął badanie wystawień pasyjnych w Gotha w Turyngii. W rezultacie po 250 latach pierwszy raz Pasja została wykonana ponownie w 1997 roku.

Brockes-Passion, 1716

W osobistym słowie wstępnym Ludger Rémy pisał: „Kiedy czytałem pierwsze strony rękopisu partytury z Sonderhausen przeżywałem wszelkie rodzaje emocji i doznałem niemałego szoku. Była to praca, która przeleżała w uśpieniu ponad 250 lat i która miała wewnętrzną siłę i moc i trzyma mnie w zauroczeniu od tamtego czasu. Niezwykła muzyka ... po przeczytaniu byłem odmienionym człowiekiem.

Od tamtego czasu postrzegam Pasję Brockesa w wersji Stölzela jako jedno z najbardziej poruszających i prawdziwie humanistycznych dzieł muzycznych jakie kiedykolwiek dyrygowałem lub miałem szczęscie słyszeć i umieszczam Stölzela wśród największych mistrzów Centralnego Baroku Niemieckiego, nawet jako ważniejszego od większości kompozytorów jemu współczesnych, w oddziaływaniu na serce i duszę. Wierzę, że bezbronna cisza i zawiłość człowieczeństwa w obliczu niezmienności istnienia rzadko może znaleźć tak wymowną ekspresję w muzyce.”

Ludger Rémy

Dyrygent Ludger Rémy użył małego zespołu grającego na instrumentach z epoki baroku, dobrego kameralnego chóru i wspaniałych śpiewaków solistów -niektórzy mieli już doświadczenie z wokalnymi utworami Bacha. Są tam: sopranistka Dorothee Mields z anielskim głosem i dramatyczną ekspresją, niemniej impresyjną i prostolinijną sopranistkę Constanze Backes, naturalnie i mocno brzmiący counter-tenor Henning Voss, tenorzy Knut Schoch (który śpiewał u Leusinka w cyklu kantat Bacha) jako Ewangelista i Andreas Post w większości arii oraz dostojny, autorytatywny i niezawodny jak zawsze Klaus Mertens (który śpiewał basem bachowskie kantaty u Koopmana) w roli Jezusa.

Stölzel - Brockes-Passion, album

Jest to jedyne nagranie Brockes Passion Stölzela. Dlaczego żaden inny dyrygent do dzisiaj nie nagrał tego utworu?

Rubens - Chrystus Ukrzyżowany