Na Sopkach Mandżurii (Na Wzgórzach Mandżurii)

Na Sopkach Mandżurii należy do najpopularniejszych rosyjskich melodii historycznych, jest również szeroko znana za granicą jako „Rosyjski Walc Narodowy”. Kilka dekad temu był przeważnie (jeśli nie zawsze) określany na wydawanych w Rosji płytach, jako “old-time waltz”. Mogło to sugerować, ze jest to jakaś starożytna melodia ludowa. W rzeczywistości melodia nie jest ani ludowa ani też bardzo starożytna.

Na Wzgórzach Mandżurii(Na Sopkah Manchzhurii)

Jej autorem jest Ilja Szatrow, weteran rosyjsko-japońskiej wojny 1904/1905, który był kapelmistrzem orkiestry dętej Mokszańskiego Pułku Piechoty.

Ilja Szatrow

Wojna rosyjsko-japońska (8 luty 1904 – 5 wrzesień 1905) była pierwszą wielką wojną XX wieku. Wybuchła na tle dążeń Cesarstwa Japońskiego, jak i Cesarstwa Rosyjskiego do panowania nad Mandżurią i Koreą. Głównym teatrem wojny była południowa część Mandżurii z Mukdenem i półwysep Liaodong oraz morza wokół Korei, Chin i Japonii.

Teatr Wojny Rosyjsko-Japońskiej

Bitwa pod Mukden była finalną bitwą lądową i miała niejsce w lutym i na początku marca 1905 roku. Ofiary w ludziach były wyjątkowo ciężkie (Rosjanie stracili 89.000 z 330.000-tej armii, Japończycy 71.000 z 270.000).

Po bitwie pod Mukden

W bitwie tej Mokszański Pułk Piechoty walczył okrążony przez japońskie siły przez 11 dni, podczas których poniósł znaczne straty. Legenda mówi, że po śmierci dowódcy pułku to właśnie Szatrow wraz ze swoją orkiestrą dodawał żołnierzom odwagi utrzymując wysokie morale, które umożliwiło pułkowi wydostanie się z okrążenia.

Ma wzgórzach Mandżurii

Siedmiu muzyków, którzy przeżyli zostało przez cara odznaczonych najwyższym państwowym odznaczeniem – Krzyżem Św. Jerzego. Otrzymali także srebrne trąbki a Szatrowa odznaczono dodatkowo innymi orderami.

Na sopkach Mandżurii

Po wojnie Mokszański Pułk został skierowany do Samary, gdzie młody jeszcze kapelmistrz zawarł znajomość z włascicielem sklepu Oskarem Knaube. Ten postanowił pomóc mu w publikacji swoich kompozycji, w tym walca napisanego na cześć bitwy pod Mukdenem. Knaube sam był kompozytorem i wydawcą i wkrótce zdobył prawa autorskie do walca Szatrowa. Na Sopkach Mandżurii okazał się być wielkim sukcesem, od razu po napisaniu w 1906 roku. Knaube chełpił się 82 wydaniami tego utworu. Oryginalny tytuł Mokszański Pułk Piechoty na Wzgórzach Mandżurii był nieco za długi do tłoczenia na płytach gramofonowych został więc skrócony i tak nazwa pułku - bohatera kompozycji zniknęła w historii.

Ilja Szatrow

Nagrania tego walca przyniosły ogromne zyski wytwórniom płytowym, za to prawie nic kompozytorowi. Tak więc, Szatrow z taką samą odwagą jak na polu bitwy rozpoczął długą wojnę z firmami płytowymi o odpowiedni udział w zyskach. Po wielkich trudach wygrał wszystkie procesy, co oznaczało, że jako pierwszy w historii Rosji kompozytor uzyskał prawa autorskie.

Transkrypcja na gitarę

Popularność melodii oczywiście pociągnęła za sobą wielu ‘tekściarzy’, którzy napisali do niej słowa. Od razu też szeroko zainteresowali się tekstami pieśniarze i piosenkarze. W ciągu całego wieku powstała ogromna ilość wersji tekstów tego walca – charakterystyczne jest, że wszystkie niosły treści patriotyczne oraz dumę z odwagi i poświęcenia rosyjskiego żołnierza. Nawet te przeniesione do folkloru miejskiego.

Ma wzgórzach Mandżurii

Pierwsze wersje słów odzwierciedlały wydarzenia wojny 1904/1905 opłakując bohaterów i traktując tego walca jako utwór żałobny (nie bez dekadenckiego śladu) choć z wezwaniem do rewanżu. Tak jak w pierwszej znanej wersji tekstu, której autorem uznanym powszechnie był Stiepan „Skitalec” (Wędrowiec) Pietrow.

Stiepan "Skitalec" Pietrow

Ilja Szatrow podkreślał, że jego utwór w żadnym razie nie jest requiem. Niektóre wydania nutowe noszą jego wskazówki dotyczące wykonania, np. „smutno”, „teraz wdowy spiewają”, „żołnierze szaleją” itp. określające poszczególne częsci walca. Mimo to, jak widać z większości tekstów ludzie odebrali jego walc jako utwór żałobny. Największe znaczenie miał bowiem fakt, że ta bitwa była ogromną klęską carskiej Rosji. Wielu historyków uważa ją za początek upadku caratu, którego końcem była rewolucja Październikowa w 1917 roku.

Ilja Szatrow

На Сопках Маньчжурии (Shatrov, Petrov)

"Тихо вокруг, сопки покрыты мглой,
Вот из-за туч блеснула луна,
Могилы хранят покой.
Белеют кресты - это герои спят.
Прошлого тени кружат давно,
О жертвах боев твердят.

Тихо вокруг, ветер туман унес,
На сопках Маньчжурии воины спят
И русских не слышат слез.
Плачет, плачет мать родная,
Плачет молодая жена,
Плачут все, как один человек,
Злой рок и судьбу кляня!...

Пусть гаолян вам навевает сны,
Спите герои русской земли,
Отчизны родной сыны.
Вы пали за Русь, погибли вы за Отчизну,
Поверьте, мы за вас отомстим
И справим кровавую тризну."

Ma wzgórzach Mandżurii

Tłumaczenie (wg tekstowo.pl)

Nadeszła noc,
Zmierzch zapadł nad ziemią,
Toną w mgle pustynne wzgórza,
Chmury zakryły wschód.

Tutaj, pod ziemią,
Nasi bohaterowie śpią,
Pieśń śpiewa wiatr nad nimi,
I gwiazdy patrzą na nich.

To nie salwę z pól słychać -
To zagrzmiał grom w oddali.
I znowu wszystko wokół jest spokojne,
Wszystko milczy w nocnej ciszy.

Śpijcie żołnierze,
Śpijcie spokojnym snem.
Niech przyśnią się Wam pola rodzinne,
Daleki ojcowski dom.

Polegliście tu w bojach z wrogami,
Wyczyn Wasz do walki wzywa Nas!
Krwią Narodu zbroczony sztandar
My poniesiemy naprzód!

My pójdziemy na spotkanie nowego życia,
Zrzucimy czasy niewolniczych oków!
I nie zapomni Naród i Ojczyzna
Męstwa swych synów!

Śpijcie żołnierze,
Chwała na wieki Wam.
Naszą Ojczyznę, kraj nasz rodzinny
Nie pozwoliliście zdobyć wrogom!

Nadeszła noc,
Ledwie trawy szumią.
Śpijcie bohaterowie, pamięć o Was
Matka-Ojczyzna zachowa.