Katiusza

„Katiusza” to bez wątpienia jedna z najsławniejszych melodii propagandowych Związku Radzieckiego. Wiekszość ludzi, w tym i samych Rosjan, sądzi, że jest to stara rosyjska pieśń ludowa, ale to bardzo dalekie od prawdy. Piosenka ta powstała w 1938 roku w ramach machiny propagandowej ZSRR, która własnie w tamtym czasie osiągnęła pełną wydajność. Katiusza jest czułym zdrobnieniem imienia Jekaterina (Katarzyna). Imię to jest w Rosji mile wspominane z dwóch powodów, oba związane z najciemniejszymi dniami XX wieku.

Katyusha

W 1938 roku gdy światło pokoju zaczęło przygasać w całej Europie, dwaj Rosjanie, kompozytor Matwiej Blanter i jego przyjaciel poeta Michaił Isakowski napisali wspólnie tę piosenkę. „Katiusza” opowiada o wiejskiej dziewczynie tęskniącej za ukochanym, który służy gdzieś daleko na granicy. Piosenka przywołuje trzy centralne tematy rosyjskiej duszy: wierna dziewczyna tęskniąca za kochankiem, bohaterski żołnierz i Ojczyzna. Melodia jest optymistyczna i podrywajaca jednak miłosny temat, narodowa duma oraz przeczucie nadchodzącej wojny są obecne. Twórcy tego utworu nie mogli przewidzieć jak ważną rolę będzie pełnić „Katiusza” już trzy lata później.

Matwiej Blanter

W 1936 roku Komitet d/s Artystycznych podjął decyzję o powołaniu Państwowej Orkiestry Jazzowej Związku Radzieckiego. Dyrygent Wiktor Knuszewicki (1906-1972) został wyznaczony na muzycznego dyrektora. Celem orkiestry było skanalizowanie tzw. pieśni masowych w pożądanym przez władze reżimu kierunku. 27 listopada 1938 roku orkiestra zagrała pierwszy koncert. Było to w Sali Kolumnowej Domu Związkowego, sparodiowanej przez Bułhakowa w piątej części „Mistrza i Małgorzaty” jako Koloseum. I natychmiast misja postawiona przed orkiestrą została wypełniona. Na tę właśnie okazję Blanter z Isakowskim napisali „Katiuszę”. Tego wieczoru piosenkę zaśpiewała Walentyna Batiszczewa i odniosła wielki sukces.

Michaił Isakowski

W lipcu 1941 roku w Sowieckiej Rosji pojawiło się wiele samotnych, nieszczęśliwych Katiusz po tym jak niemieckie armie zabiły lub wzięły do niewoli miliony rosyjskich i ukraińskich żołnierzy. To wtedy, w krytycznym momencie uczennice szkoły przemysłowej w Moskwie zaśpiewały „Katiuszę” oddziałom maszerującym prosto na front. Piosenka bardzo poruszyła żołnierzy i stała się bardzo popularna przez Rosję aż do Polski, wzywając do walki z Niemcami.

Walentyna Batiszczewa

Gdy Niemcy napadły na Związek Radziecki „Katiusza” wciąż była bardzo znana. Była tak często śpiewana, że żołnierze Armii Czerwonej wkrótce przydzielili przydomek Katiusza najnowszej broni rakietowej BM-13, BM-8 oraz BM-31. Być może litera ‘K’, która widniała na pociskach produkowanych w Woroneżu nasunęła żołnierzom myśl o Katiuszy. Według legendy podczas strzelania artylerzyści śpiewali „Katiuszę”. Niemcom nazwa Katiusza nie przypadła do gustu i stosowali oni nazwę ‘Organy Stalina’ gdyż wyrzutnie rakiet z daleka przypominały piszczały kościelnych organów.

Katyusha, wyrzutnia rakietowa

W 1943 roku Felice Cascione (1918-1944) napisał włoskie słowa pod tytułem „Fischia il vento”. Ta wersja stała się najsławniejszą melodią śpiewaną przez włoskich partyzantów podczas II Wojny Światowej, na równi z “Bella Ciao.”

Fischia il vento (włoska wersja Katiuszy)

Być może ktoś zna melodię „Katiuszy” bardziej jako „Kazaczok”. Pod taką nazwą piosenka ta zyskała wręcz niezwykłą popularnośc w Europie Zachodniej w 1968 roku. We Francji, na przykład, instrumentalna wersja „Kazaczoka” Dimitri Dourakine była numerem 1 na tamtejszej liście przebojów przez trzy miesiące. Dimitri Dourakine nie był Rosjaninem, był z zawodu sprzedawcą instrumentów muzycznych w Leuven, w Belgii. On nawet nie znał pochodzenia tego utworu. Melodię usłyszał od bułgarskiego wokalisty Borysa Rubaszkina, którego tekst z 1967 roku odszedł bardzo daleko od oryginału.

Dimitri Dourakine - Casatschok

Rubaszkin śpiewał piosenkę „Raz Dwa Kazaczok” jako rodzaj bawarskiej piosenki pijackiej, gdzie w miejsce Katiuszy występowała Pietruszka a temat wojenny został zastąpiony przez wódkę i bałałajki.

Borys Rubaszkin - Casatschok

Do dzisiaj „Katiusza” jest wykonywana na uroczystościach Dnia Zwycięstwa w Moskwie, każdego roku 9 maja. W latach 90-tych po rozpadzie Związku Radzieckiego świętowanie mocno ograniczono jednak po objęciu władzy przez Władimira Putina huczne obchody wznowiono. W 2005 roku w sześćdziesiątą rocznicę zwycięstwa uroczystości odbyły się w całej Rosji na skalę największą w historii. Z tej okazji zaprezentowano nową wersję „Katiuszy”, którą wykonała piosenkarka Irina Biłyk.

Katiusza

Катюша (Katiusza, Tekst Rosyjski)

Расцветали яблони и груши, 
Поплыли туманы над рекой; 
Выходила на берег Катюша, 
На высокий берег, на крутой. 

Выходила, песню заводила 
Про степного, сизого орла, 
Про того, которого любила, 
Про того, чьи письма берегла. 

Ой, ты песня, песенка девичья, 
Ты лети за ясным солнцем вслед, 
И бойцу на дальнем пограничье 
От Катюши передай привет. 

Пусть он вспомнит девушку простую, 
Пусть услышить, как она поет, 
Пусть он землю бережет родную, 
А любовь Катюша сбережет. 

Расщветали яблони и груши, 
Поплыли туманы над рекой; 
Выходила на берег Катюша, 
На высокий берег, на крутой

Katiusza

Katiusza, Polski tekst (tekstowo.pl)

Rozkwitały jabłonie i grusze
Popłynęła ponad rzeką mgła
Ku brzegowi szła Kasieńka błoniem
Ku brzegowi wysokiemu szła

Ku brzegowi idąc pieśń śpiewała
O stepowym orle sponad skał
O tym, kogo bardzo miłowała
Czyje listy chowa niczym skarb

Oj ty pieśni, piosnko ty dziewczęca
W ślad za słonkiem jaśniejącym spiesz
Żołnierzowi z pogranicza dźwięcznie
Od Kasieńki pozdrowienia nieś

Niech tam wspomni miłą swą dziewczynę
Jak mu śpiewa do utraty tchu
Gdy on strzeże ziemi swej rodzinnej
Kasia serce wiernie strzeże mu

Rozkwitały jabłonie i grusze
Popłynęła ponad rzeką mgła
Ku brzegowi szła Kasieńka błoniem
Ku brzegowi wysokiemu szła

Katiusza

Irina Biłyk - Katiusza (Dzień Zwycięstwa 2005)