Elementals – Pamięci Dave’a Brubecka

David Warren Brubeck, kompozytor i pianista, urodził się 6 grudnia 1920, zmarł 5 grudnia 2012.

Przez całe swoje życie Brubeck widział samego siebie jako „kompozytora, który gra na fortepianie”. W początkach kariery zyskał fanów swymi utworami solowymi, które odznaczały się nie tyle jakąś nieustępliwą dynamiką lecz bardziej polegały na ciężkich riffach akordowych. Później stały się one bardziej różnorodne i nieprzewidywalne i pozostawały takie do końca lat 80-tych.

Dave Brubeck - Elementals

Prawdziwym osiągnięciem Brubecka było połączenie europejskich idei kompozytorskich, bardzo złożonych struktur rytmicznych, jazzowej formy piosenek oraz improwizacji wyrazistymi i przystępnymi drogami.

Dave Brubeck

W końcu lat 50-tych powstał najpopularniejszy i wpływowy kwartet Dave’a Brubecka. Punktem zwrotnym dla zespołu stał się wydany w 1959 roku album Time Out. Był to pierwszy w historii jazzowy album, który sprzedał się w ilości ponad miliona kopii. Na dodatek dwa single z tego post be-bopowego albumu Blue Rondo oraz kompozycja Paula Desmonda – z wybijającym na bębnach rytm na 5/4 Joe Morello – Take Five odniosły jeszcze większy sukces. (Patrz notka Dave Brubeck Quartet – Take Five )

Dave Brubeck Qurtet

Brubeck dużo eksperymentował z wartościami taktowymi (metrum) i politonalnością. Badał także teatr muzyczny, oratorium, barokowe techniki kompozycji oraz obce style muzyczne.

Dave Brubeck

W 1963 roku wyszedł album Time Changes. Dave Brubeck kontynuował tam wykorzystywanie odmiennych sygnatur taktowych znanych z poprzednich płyt, które zdążyły już stać się w muzyce jazzowej czymś zupełnie zwyczajnym.

Całą drugą stronę albumu stanowiła jego kompozycja "Elementals". Był to pierwszy jego utwór na orkiestrę i jego kwartet. Inspiratorem był Rayburn Wright, który w Eastman School of Music prowadził seminarium z aranżacji w klasie dyrygenckiej. W tej uczelni utwór został wykonany na końcowym corocznym koncercie.

Time Changes, okładka

„Początkowe takty są ambitnie atonalne, z przerażającym pizzicato smyczków, być może po to by przestraszyć tych o słabym sercu. Ale wkrótce utwór przechodzi do modalnego czucia w rytmie na 3/4, przedstawia pewien rodzaj promenady przed głównym tematem, z partiami solowymi. Brubeck naśladuje styl średniowieczny wprost nawiązując do dawnej kolędy “God Rest Ye Merry, Gentlemen.” Jest tam również wiele z francuzczyzny, coś z Couperina lub Bacha w francuskim nastroju, przybranych w orkiestrowe kolory Strawińskiego. Solo instrumentalne są cały czas obecne i bardzo miło jest słyszeć Desmonda z obojami i smyczkami. Dwa solo Brubecka w tej części przypominają nam, że jest to ’time’ (taktowy) album, daje nam tu pokaz technik ze swojego arsenału grając rozkołysane 4/4 w podstawowym rytmie na 3.

Teraz następuje wiodoczna ostatnia partia z gęstym politonalnym materiałem dla orkiestry , powrót kilku akordów z początku i końcowy lot fortepianu Brubecka razem z orkiestrą”. (Steve Elman, artsfuse.org)

Eugene Wright

Jest to jedno z najbardziej udanych dzieł, w których „jazz spotyka symfonię”, gdzie orkiesta jest naprawdę zintegrowana z muzyką Brubecka.

Dave Brubeck

Kiedyś Dave Brubeck wytłumaczył zwięźle, co dla niego znaczy jazz. „Jednym z powodów, dla których wierzę w jazz” – mówił – „jest to, że harmonia człowieka przychodzi poprzez rytm twojego serca. Gdziekolwiek w świecie bicie serca jest takie samo. Jest to pierwsza rzecz, którą słyszysz gdy się rodzisz – lub przed narodzeniem – i jest to ostatnia rzecz, którą usłyszysz.”

Dave Brubeck