Kiedy artysta położy swoje piętno na piosence może czasem zmienić jej historię już po napisaniu. Taki przypadek miał miejsce gdy Roberta Flack przedstawiła swoje leniwe i zmysłowe nagranie "The First Time Ever I Saw Your Face." Flack umieściła je na albumie "First Take" z 1969 roku, gdzie marniało pozostając prawie nieznane aż do roku 1971, kiedy pokazało się w filmie Clinta Eastwooda "Play Misty For Me." W następnym roku piosenka została wydana na singlu osiągając #1 na liście hitów Bilboardu na oszałamiające sześć tygodni, jako numer jeden dla zarówno popowej listy jak i na adult contemporary, natomiast na liście R&B była na wiosnę 1972 na miejscu czwartym. Ten sukces sprawił, że album "First Take" (dwa lata stary) odżył i uzyskał status złotej płyty. Piosenka wygrała potem Grammy jako Piosenka Roku oraz Nagranie Roku za rok 1972.

The First Time Ever I Saw Your Face

Piosenka ta nie była wcale napisana ani jako utwór popowy ani jako Rhythm and Bluesowy. Brytyjski komunistyczny piosenkarz folkowy Ewan MacColl (1915-1989) napisał w 1957 roku balladę dla kobiety, którą pokochał: dla amerykańskiej piosenkarki Peggy Seeger, przyrodniej siostry Pete Seegera. Istnieją dwie różne wersji jej powstania. MacColl, który umarł 30 lat temu, mówił, że zaśpiewał ją przez telefon gdy Peggy odbywała tournee po Ameryce. Był zmuszony pozostać w Anglii ponieważ rząd USA uznawał go za człowieka niebezpiecznego i odmówił mu wydania wizy; twierdził, że piosenka powstała spontanicznie. Peggy Seeger mówiła zaś, że zamówiła u Ewana utwór o długości dwie i pół minuty by wypełnić przerwę w jej show.

Roberta Flack - "First Take", album 1969

Peggy Seeger spotkała MacColla w 1956 roku; ona miała 20 lat, on 40, był żonaty (po raz drugi) i miał małego synka. Rozpoczęli romans ale na początku 1957 roku wróciła do domu swojego ojca w Kalifornii. 'Sprawy były bardzo pogmatwane między mną a Ewanem dlatego wróciłam do domu.' - wspominała - 'Przysyłał mi taśmy z jego słowami kierowanymi do mnie i na jednej z nich śpiewał "The First Time Ever" ... Przejęcie z jakim to śpiewał całkiem mnie wystraszyło.'

Peggy Seeger

Opis tego jak Peggy widziała ich miłość nie jest ani gwiaździsty ani czuły. On miał 'owłosiony, tłusty brzuch, goły i wystawiony; był ubrany w źle dopasowane szorty, szelki bez koszuli, przetartą marynarkę, brudny cylinder noszony na bakier jak wyrzucona puszka.' Podczas ich pierwszej nocy on nie mógł się podniecić. Za drugim razem poszło bardzo szybko. 'Byłam zawstydzona ale uległa.'

Ewan MacColl

Tekst MacColla jest odą do gwałtownego, nagłego przypływu nowego romansu. Ogromna poetycka wyobraźnia w tej piosence mieści się w melodii jakby z pierwszym rumieńcem ekscytacji i zachwytu. Zrozumiałe jest, że narrator wierzy, że oczy jego ukochanej panują nad niebem a jej pocałunek porusza Ziemią. Kiedy kochają się pierwszy raz wszystkie te przypuszczenia są weryfikowane; nie ma wątpliwości, że "nasza radość/ mogłaby wypełnić Ziemię/ aż do końca czasu." Ewan McColl musiał kochać Peggy bardzo mocno co obrazuje piękny opis ich pierwszego pocałunku ... "drżące serce uwięzionego ptaka" ... ten wers w szczególności.

Peggy Seeger & Ewan MacColl

Chociaż słowa są czułe i płyną z całego serca to jednak melodia je uwzniośliła, wprost i w przenośni. Melodyczne skoki i akordy w każdym wersie odzwierciedlają przypływ emocji, które wstrząsają narratorem do samego rdzenia za każdym razem gdy dzieli nowe przeżycie z tą kobietą. MacColl mógł doskonale wiedzieć jak napisać melodię by była najodpowiedniejsza dla skali głosu Peggy Seeger lecz wzbijające się wzloty melodyczne były też manifestacją jego uczuć dla niej.

Peggy Seeger & Ewan MacColl

Utwór został wprowadzony do głównego nurtu muzyki popularnej przez Kingston Trio, na albumie "New Frontier" w 1962 roku. W następnych latach pojawiały się nowe nagrania folkowych zespołów, takich jak: Peter, Paul and Mary, The Brothers Four, Chad Mitchell Trio oraz Gordon. MacColl nie ukrywał, że nie lubił żadnego z tych popowych wykonań. Jego synowa pisała: 'Nienawidził wszystkie z nich. Miał specjalne miejsce w kolekcji jego płyt dla tych nagrań, zatytuowane "Salon horrorów". Mówił, że wersja Elvisa jest jak Romeo na dole Wieży Pocztowej śpiewający do Julii. A inne wersje parodiował nazywając je: tłuczenie, teatralnie, braki w gracji.'

Kingston Trio - "New Frontier", album, 1962

Roberta Flack zjawiła się, spowolniła tempo tej piosenki dramatycznie i jakoś połączyła się z tekstem w sposób w jaki nikt z pozostałych wykonawców nie umiał tego zrobić w tamtym czasie. Chociaż prawdą jest, że Roberta zrobiła coś bardzo oczywistego z "The First Time Ever I Saw Your Face" spowolniając ją tak bardzo, to uczyniła o wiele więcej niż pewną powierzchowną zmianę. W wywiadzie dla Jazzwax w 2012 roku powiedziała, że w późniejszym czasie spotkała Peggy Seeger, która chwaliła jej interpretację i że ona odczuwała wersję Roberty jako 'dokładnie to co Ewan chciał powiedzieć.'

Roberta Flack - “The First Time Ever I Saw Your Face”, single, 1972

Seeger wyznała dla Mojo, że nie była zachwycona sławą nagrania Roberty Flack, chociaż była wdzięczna za tantiemy jakie otrzymywała jako wdowa po autorze - MacCollu. Mimo, że Seeger i MacColl byli bliżej tej piosenki niż ktokolwiek inny i ich sądy są ciężko zarobione, to wciąż dyskutowana jest kwestia podjęcia przez Flack decyzji o takim spowolnieniu tempa i rozkoszowaniu się tym co opisują słowa. Co prawda niełatwo jest zepsuć tak piękną melodię jak ta. Praktycznie, każda wersja "The First Time Ever I Saw Your Face" przetrwa jako utwór, który rozbrzmiewa komukolwiek, kto został powalony siłą uderzenia miłości.

Peggy Seeger

The First Time Ever I Saw Your Face, lyrics

The first time ever I saw your face
I thought the sun rose in your eyes
And the moon and the stars were the gifts you gave
To the dark and the end of the skies

And the first time ever I kissed your mouth
I felt the earth move in my hand
Like the trembling heart of a captive bird
That was there at my command, my love

And the first time ever I lay with you
I felt your heart so close to mine
And I knew our joy would fill the earth
And last, till the end of time, my love

The first time ever I saw your face
Your face
Your face
Your face

Clinta Eastwooda "Play Misty For Me", folder 1971

Tłumaczenie wg tekstowo.pl

Po raz pierwszy kiedy zobaczyłem Twoją twarz
Myślałem, że słońce wschodzi w Twoich oczach.
I Księżyc i gwiazdy były darem od Ciebie
dla ciemności i końca nieba.

Po raz pierwszy kiedy pocałowałem Twoje usta
Poczułem jakby ziemia była w zasięgu mojej ręki
Jak drżące serce ptaka żyjącego w niewoli
To było na moje polecenie, Moja Miłości

I po raz pierwszy kiedy leżałem obok Ciebie
Poczułem Twoje serce tak bliskie mojemu
i wiedziałem, że nasza radość wypełni całą ziemię
i będzie trwała, do końca czasu, Moja Miłości

Po raz pierwszy kiedy zobaczyłem Twoją twarz
Twoją twarz
Twoją twarz
Twoją twarz

Peggy Seeger & Ewan MacColl

Roberta Flack - First Time Ever I Saw Your Face

Donovan jest często opisywany jako hippie, Dylan kategorii lekkiej, taki mniejszy Bob Dylan. I nie można zaprzeczyć podobieństwa między nimi. Tak naprawdę, to kto w latach 60-tych nie próbował śpiewać tak jak Dylan. A jednak inaczej niż wielu imitatorów, Donovan świadomie pisał teksty i melodie w stylu Boba Dylana. Taką próbą jest “Catch the Wind”, miła piosenka, która brzmi jak z “Freewheelin’” Dylana lecz jest słodsza od wszystkiego co Dylan zaśpiewał. I co gorsza, ta słodkość powodowała, że Donovan brzmiał jak elf, jak naiwny uczeń, lecz w takich utworach jak ten było to szalenie urocze.

Catch The Wind

Wielka Brytania przyjęła Boba Dylana jako pieśniarza i twórcę nieco później niż Ameryka. Album “The Freewheelin'” nie od razu został na Wyspach uznany, dopiero w maju 1964 roku trafił na listę najlepszych albumów, rok po jego wydaniu. Wtedy jednak Dylan stał się niezwykle popularny i jego następne albumy “The Times They Are A-Changin'” i “Another Side of Bob Dylan” zyskały znacznie lepsze notowania niż w domu. Na początku 1965 roku Dylan rozpoczął nagrywanie z instrumentami elektrycznymi ale w Anglii wciąż był postrzegany jako piosenkarz folkowy z akustyczną gitarą w rękach i stelażem na organki przed ustami. I właśnie wtedy pojawiła się krajowa wersja tego zjawiska: 18-letni Donovan Leitch. Jest pewne podejrzenie, że podobieństwo Donovana do Dylana było dziełem pary managerów programu brytyjskiej TV ‘Ready Steady Go!’, w którym po raz pierwszy pokazał się Donovan i gdzie został ponownie zaangażowany dwa tygodnie później.

Donovan, 1965

Donovan Leitch pojawił się na folkowej scenie w połowie lat 60-tych. Wystąpił na sławnym festiwalu w Newport w 1965 roku, na którym Bob Dylan grał z gitarą elektryczną. Donovan miał całą serię świetnych przebojów, takich jak “Hurdy Gurdy Man”, “Sunshine Superman”, “Jennifer Juniper” i inne. Wielu muzyków z tamtego okresu, między innymi i John Lennon, przyznawało się do jego wpływu poprzez kombinację melodyjnej wrażliwości i tekstów, które były rodzajem uosobienia etosu dzieci-kwiatów z lat 60-tych.

Dylan & Donovan, Newport 1965

"Catch The Wind", piosenka nagrana w 1964 roku a wydana dopiero w roku następnym była debiutem Donovana wydanym na singlu zarówno w Anglii jak i w Ameryce. W Wielkiej Brytanii singel wyszedł 12 marca 1965 roku w Pye Records, zaś kilka miesięcy potem w USA został wydany przez Hickory Records. Na drugiej stronie singla znajdował się utwór "Why Do You Treat Me Like You Do?”. Melodia piosenki była zainspirowana poprzez "Chimes of Freedom" Boba Dylana.

Catch the Wind, single, Pye Records 1965

Wykorzystując podobieństwo tytułu do "Blowin' in the Wind" Dylana "Catch the Wind" Donovana był także balladą graną na gitarze akustycznej i organkach i śpiewaną podobnie chrapliwie, może trochę bardziej normalnym głosem niż Dylan. Główna różnica polegała na tym, że Dylan bardzo rzadko śpiewał o romantycznej miłości (a przynajmniej bardzo rzadko z aprobatą), "Catch the Wind" był zaś niespeszoną miłosną piosenką, w której młody mężczyzna w poetyckim języku pożąda kobiety, zanim smutno dodaje: „och, ale równie dobrze mogę próbować złapać wiatr...”

Catch the Wind, single, Hickory Records 1965

W wywiadzie dla Dierdre O'Donoghue z KCRW Radio w Los Angeles, Donovan powiedział: „'Catch The Wind' napisałem dla Lindy (Lawrence, z którą ożenił się w 1970 roku) mimo, że jej jeszcze faktycznie nie spotkałem. Jest to piosenka o nieodwzajemnionej miłości, do tej pory jej nie spotkałem, więc jak mogłem do niej tęsknić? Zatem wydaje mi się, że napisałem proroczy utwór, jak celtycki poeta, napisałem zanim spotkałem Lindę, o miłości, którą mogłem mieć i którą straciłem.” Liryczny sentyment odzwierciedla autentyczną naiwność, z jaką 18-letni Donovan śpiewał melancholijne wersy tekstu: „Kiedy zachód słońca blednie na niebie/ chcę się ukryć na chwilę za twoim uśmiechem/ a gdziekolwiek nie popatrzę,/ spotykam twoje spojrzenie.” Ta niewymuszona i prosta niewinność odbijała się melodyjnych folkowych frazach łączonych przez Donovana w gitarowych akordach i harmonijkowych riffach.

Donovan & Linda Lawrence

Melodia “Catch the Wind” brzmi zawsze młodo a Donovan używa jej do przedstawienia starego jak świat tematu nieodwzajemnionego (lub po prostu niemożliwego?) uczucia. Jego głos głos ociera się o pretensjonalność, ale napięcie w jego głosie gdy śpiewa „Kochać ciebie teraz byłoby dla mnie najsłodszą rzeczą” jest, wbrew wszystkim sprzecznościom, perfekcyjne.

Joan Baez & Donovan, Newport 1965

Pierwsze trubadurowe piosenki Donovana z 1965 roku uczyniły z niego ważną postać w rozwoju muzyki w tamtym okresie. Przyjmując muzykę z innych kultur, komponując zbiór piosenek dla dzieci i pracując z The Beatles definiował to co dziś opisujemy jako psychodelia lub acid folk. Przez krótki czas w środku lat 60-tych Donovan był widziany jako brytyjska odpowiedź na Boba Dylana. Historia nie jest jednak życzliwa. W latach 80-tych stał się nieobecny jako dziwaczny psychedeliczny trubadur, który chwyta się wschodniego mistycyzmu, podczas gdy wszędzie wokół niego pionierzy Nowej Fali prezentowali polityczną gorączkę.

Donovan & Crystal Gale śpiewają Catch The Wind

"Catch the Wind" wszedł w marcu 1965 roku do czołowej piątki przebojów w Wielkiej Brytanii (Nr 4). W maju pojawił się na amerykańskiej liście Top 40, w czerwcu plasując sie na pozycji 23. Utwór ten jest mocno identyfikowany z jego autorem, jednak przez lata doczekał się wielu dobrych nagrań kolejnych wykonawców.

Eartha Kitt śpiewa Catch The Wind

Donovan - Catch The Wind

In the chilly hours and minutes,
Of uncertainty, I want to be,
In the warm hold of your loving mind.

To feel you all around me,
And to take your hand, along the sand,
Ah, but I may as well try and catch the wind.

When sundown pales the sky,
I wanna hide a while, behind your smile,
And everywhere I'd look, your eyes I'd find.

For me to love you now,
Would be the sweetest thing, 'twould make me sing,
Ah, but I may as well, try and catch the wind.

When rain has hung the leaves with tears,
I want you near, to kill my fears
To help me to leave all my blues behind.

For standin' in your heart,
Is where I want to be, and I long to be,
Ah, but I may as well, try and catch the wind.

Złapać wiatr

Złapać wiatr (Tłumaczenie wg tekstowo.pl)

W tych chłodnych godzinach i minutach
niepewności, chcę być
w ciepłym uścisku twojego kochającego umysłu

Czuć cię wszędzie wokół mnie
i wziąć cię za rękę, idąc po piasku
ach, ale równie dobrze mogę próbować złapać wiatr...

Kiedy zachód słońca blednie na niebie
chcę się ukryć na chwilę za twoim uśmiechem
a gdziekolwiek nie popatrzę, spotykam twoje spojrzenie

Kochać ciebie teraz byłoby dla mnie
najsłodszą rzeczą, sprawiłoby że bym śpiewał
ach, ale równie dobrze mogę próbować złapać wiatr...

Kiedy deszcz obwiesił te liście łzami
potrzebuję byś była blisko, by móc rozprawić się z moimi obawami
pomóc mi zostawić za mną całe to moje przygnębienie

Bo być umiejscowionym w twoim sercu
to tam właśnie chcę i pragnę być
ach, ale równie dobrze mogę próbować złapać wiatr...

Aretha Franklin jest jednym z gigantów muzyki soul’owej, a w istocie amerykańskiej muzyki popularnej w całości. Bardziej niż jakikolwiek inny artysta uosabia ona soul w najmocniejszym związku z muzyką gospel. Zadziwiająca seria przebojów w latach 60-tych przyniosła jej tytuł "Lady Soul", który nigdy nie został zakwestionowany. Ale mimo, że stała się międzynarodową instytucją wiele jej piosenek jest nierównych i tylko niekiedy są natchnione, niektóre są pełne dyskrecji lecz potrzebne gdy kolekcjonujemy jej nagrania.

Aretha Franklin - Ain't No Way

Gospelowe korzenie Arethy Franklin są bardzo głębokie. Razem z siostrami Carolyn i Ermą (obie miały kariery solowe i nagrywały płyty) śpiewała w Detroit, w kościele u swojego ojca Reverend C.L. Franklina aż do czasu gdy dorosła w latach 50-tych. Lata później ich perfekcyjną, doskonaloną w kościelnym chórze harmonię, można było usłyszeć w hitach wydawanych w Atlantic Records, w połowie lat 60-tych, w okresie największej chwały Arethy Franklin. Mimo, że te o milionowej sprzedaży hity, jak "Respect" czy "Think" są lepiej znane, to jednak "Ain't No Way” jest piosenką ukazującą jej najlepszą stronę.

Ojciec, Aretha & Carolyn Franklin

"Ain't No Way" to piosenka napisana przez Carolyn Franklin dla jej starszej siostry Arethy. Zainspirowana siostrzanymi sukcesami na polu muzyki świeckiej na początku lat 60-tych Carolyn poszła w ślady Ermy i Arethy i rozpoczęła w 1963 roku nagrywanie płyt (‘świeckich’ jak mówiła). Podobnie jak Ermy, jej skromne sukcesy solowe nie były powiązane z przełomowymi bestsellerami Arethy. Wciąż miała nadzieję na wydanie dużego przeboju, jednak coraz więcej czasu poświęcała na pisanie piosenek, głównie dla Areth ale nie tylko dla niej.

Erma Franklin

Więź między Arethą i Carolyn widoczna była w różnych formach współpracy a Carolyn czuła jaka kompozycja będzie dobra dla Arethy. "Ain't No Way" nagrana została w końcu 1967, a wydana w 1968 roku. Ta ballada zalazła się na stronie B singla, w towarzystwie hitu (z pierwszej 10-tki listy przebojów) "(Sweet Sweet Baby) Since You've Been Gone". Utwór ze strony B uzyskał #16 na prestiżowej liście Billboard Hot 100 oraz #9 na Hot R&B Singles. Carolyn wraz z grupą Sweet Inspirations pięknie towarzyszyły w chórku na tej ścieżce.

Sweet Sweet Baby - Aint No Way (singel)

Sweet Inspirations był to amerykański, dziewczęcy zespół wokalny śpiewający R&B. Założycielkami były Emily "Cissy" Houston, matka Whitney Houston oraz jej siostra Lee Warrick (matka bardzo znanych sióstr Dee Dee i Dionne Warwick). Grupa śpiewała chórki dla wielu gwiazd, jak np. Solomon Burke, Wilson Pickett i Esther Phillips. W marcu 1968 roku zespół wydał w Atlantic Records swój jedyny duży hit "Sweet Inspiration". Nagranie znajdowało się na listach przebojów przez dziesięć tygodni uzyskując najwyższe miejsce #18. Przedtem (19 i 20 grudnia 1967) grupa wspierała Arethę w nagraniu "Ain't No Way", który to utwór znalazł się na bardzo cenionym albumie “Lady Soul”.

The Sweet Inspirations

Ten album był drugim, który znalazł się na górze listy R&B po wydanym w roku 1967 albumie “Aretha Arrives” i zawierał kilka z jej największych hitów: "Chain of Fools" (#2 Pop), „You Make Me Feel Like A Natural Woman" (#8 Pop), "(Sweet Sweet Baby) Since You've Been Gone" (#5 Pop). W samych Stanach Zjednoczonych sprzedano ponad milion egzemplarzy płyty. “Lady Soul” uplasował się na #1, #2 i #3 miejscu odpowiednio na Billboard's Black Albums, Pop Albums i Jazz Albums. Sweet Inspirations brał udział w wielu utworach, również z Carolyn i Ermą Franklin. W 2003 roku sieć telewizyjna VH1 nazwała “Lady Soul” 41 największym albumem wszechczasów. A liście 500 największych albumów magazynu Rolling Stone znajduje się na miejscu 84.

Carolyn Franklin

"Ain't No Way" jest spokojną, stonowaną balladą, będącą swobodnym mixem uwydatniającym zbolały głos Arethy z melancholinym tonem słów tekstu. Wysoki dźwięk sopranu, który oblewa nas zawodzącym pogłosem nadaje piosence uczucie ‘nieziemskości’.

Lady Soul, album 1968

Ain't No Way, lyrics by Carolyn Franklin

Ain't no way for me to love you,
if you won't let me.
It ain't no way for me to give you all you need,
if you won't let me give all of me.
I know that a woman's duty is to help and love a man,
and that's the way it was planned.
Oh, but how can I, how can I, how can I
give you all the things I can,
if you're tying both of my hands?

Oh, it ain't no way (ain't no way).
It ain't no way (ain't no way).
It just ain't no way, baby (ain't no way).
Ain't no way baby (ain't no way).
It ain't no way for me to love you,
if you won't let me.

Stop trying to be someone you're not.
How cold and cruel is a man
who pay too much for what he got?
And if you need me to love you, say, say you do.
Oh, then baby, baby, baby don't you know that
I need you.
Oh, Oh, it ain't no way.
I'll tell you that it ain't no way,
It ain't no way.
It ain't no way, baby, no.
It just ain't no way.
It sure ain't no way
It ain't no way for me to love you,
if you won't let me...

Aretha Franklin - Lady Soul

Nie ma sensu (tłumaczenie wg tekstowo.pl)

Nie ma dla mnie żadnego sensu, abym kochała Ciebie,
jeżeli nie pozwolisz mi na to.
Nie ma dla mnie żadnego sensu, abym dała Ci wszystko czego potrzebujesz,
jeżeli nie pozwolisz mi dać wszystkiego ode mnie.
Ja wiem, że kobiecym obowiązkiem jest posiadanie i kochanie mężczyzny
i ta droga była dla mnie.
Oh, jak mogę, jak mogę, jak mogę
dać Ci wszystko co mogę,
jeżeli Ty całkowicie zwiążesz moje ręce?

Och, to nie ma sensu (nie ma sensu)
to nie ma sensu (nie ma sensu)
to właśnie nie ma sensu kochanie (nie ma sensu)
to nie ma sensu kochanie (nie ma sensu)
nie ma dla mnie żadnego sensu abym kochała Ciebie,
jeżeli nie pozwolisz mi na to.

Przestań próbować być kimś, kim nie jesteś.
jak twardy, zimny i okrutny jest mężczyzna,
który zapłacił zbyt dużo za to, co dostał ?
I jeżeli mnie potrzebujesz do kochania Ciebie, powiedz, powiedz że potrzebujesz.
Oh, następnie kochanie, kochanie, kochanie nie wiesz, że
Potrzebuję Cię.
Oh, oh to nie ma sensu.
Chcę Ci powiedzieć że to nie ma sensu.
To nie ma sensu.
To nie ma sensu kochanie, nie.
To po prostu nie ma sensu.
To na pewno nie ma sensu.
To nie ma sensu żebym kochała Ciebie,
jeśli mi na to nie pozwolisz.

W filmie ‘Don't Look Back’ (1967), Bob Dylan siedział bezczynnie w swoim pokoju w eleganckim londyńskim Savoy Hotel, otoczony wieszakami. Znudzony sięgnął po akustyczną gitarę i zagrał nową, dopiero co napisaną piosenkę: "It's All Over Now, Baby Blue." Na twarzy miał nieprzyjemny grymas; po pierwszych dwóch wersach w pokoju był tylko ten uśmiech – wszystko inne wyglądało na zdruzgotane. Przyjęcie było definitywnie skończone. Oryginalnie, piosenka ta została nagrana 15 stycznia 1965 roku, z Dylanem na gitarze i organkach oraz Williamem E. Lee na gitarze basowej – była to cała instrumentacja. Słowa bardzo mocno nawiązywały do poezji symbolistycznej wyrażając pożegnanie tytułowej (-ego) “Baby Blue.”

It's All Over Now, Baby Blue

"It's All Over Now, Baby Blue" w wykonaniu Dylana ukazała się na albumie “Bringing It All Back Home”, wydanym przez Columbia Records, 22 marca 1965 roku. Wywołała zaraz olbrzymią zagadkę dotyczącą identyfikacji tajemniczej “Baby Blue”, wokół, której rozgrywa się tekst piosenki.

Bob Dylan - Bringing It All Back Home

“Dylan” był wyborem nazwiska w hołdzie dla wielkiego, legendarnego, autodestrukcyjnego poety walijskiego Dylana Thomasa, którego bujna, przesadzona liryka prawdopodobnie wpłynęła na teksty wielu piosenek Boba Dylana. W tamtym czasie mogło to wydawać się niezwykłą hucpą, że żydowski chłopak z Duluth w Minnesocie, nazywający się Bob Zimmerman przybrał sobie miano od imienia sławnego w świecie poety.

Dylan Thomas

W historii amerykańskiej muzyki popularnej Dylan uznawany jest za tego, który przekształcił ruch ożywienia muzyki folkowej od czcigodnej obsesji dla tradycyjnych ballad do kreacji nowego społecznego zaangażowania i politycznie wyzywającej muzyki. Ten kompozytor i liryk stał się też wykonawcą. I to jakim wykonawcą.

‘Don't Look Back’ (1967), poster

Szorstki głos Boba Dylana i agresywny folk wyniósł go do szerszej publiczności gdy wyszedł jego wspaniały album “Bringing It All Back Home”, w którym kultywował wyszukane muzyczne idiomy, łącząc folk z rockiem w sposób wydaje się teraz nieunikniony, ale wtedy dla folkowych purystów było to bardzo nielojalne. Dylan wyraźnie widział formalne, estetyczne i tonalne ograniczenia folku, nawet jeśli eksperymentował z LSD, przeszukując ogrom możliwości naginania muzyki w kierunku surrealizmu, fantastyki i fantasmagorii.

Bob Dylan Blue

Być może, jego najbardziej zawołana piosenka, która jest też najbardziej tajemnicza to właśnie surrealistyczna "It's All Over Now, Baby Blue", z aurą bajecznej opowieści, gdzie koniec czegoś (przygody miłosnej? życia?) jest powtarzany w każdej zwrotce prosto w twarz „rozpal nową zapałkę, zacznij od nowa”. Jak każdy dobry wiersz ten utwór nie może być sparafrazowany. Jak każda dobra melodia była dobra w jego czasie i stała się ponadczasowa.

Bob Dylan sings ”It’s All Over Now Baby Blue”

Słowa tekstu nieprzerwanie kierowane do kobiecego (?) umysłu, oddane w tytule i ciągle powtarzane ‘It’s all over now, Baby Blue’, można odebrać dwojako. Pierwszy odbiór jest negatywny. W przebiegu czasu – ‘teraz’ – po jej antycypowanej śmierci, ona widzi swoje życie jako klęskę. Jej życie odchodzi z wszystkimi szansami na szczęście i możliwościami zrobienia czegoś dobrego. Można jednak widzieć przesłanie bardziej pozytywne. Koniec piosenki można zobaczyć tak, że ‘It’s all over now, Baby Blue’ jest jej decyzją by pomagać innym, po to by zakończyć ich nieszczęścia, a i swoje także.

Joan Baez - It’s All Over Now Baby Blue

Jest mała przesłanka do powiązania ”It’s All Over Now Baby Blue” z wydarzeniem w życiu Dylana, takim jest przejęcie nowego muzycznego stylu w tym czasie gdy pisał tę piosenkę. W skrócie, jest to o psychicznym stanie kogoś kto próbuje zmienić swoje życie, które widzi jako katastrofę – rozpad związku. Chociaż to kobieta jest adresatem słów narratora, ma też sens odczytywanie ich jako kierowanych do samego siebie.

The Byrds - It’s All Over Now Baby Blue

Kim zatem jest Baby Blue? Jak większość podmiotów Boba Dylana osoba ta jest prawdopodobnie stopem osobowości z jego otoczenia. Wiele było spekulacji próbujących zidentyfikować prawdziwą osobę Baby Blue, wśród których najwięcej było głosów za Joan Baez, Davidem Blue, Paulem Claytonem, za folkową publicznością Dylana, no i za samym Dylanem.

The Grateful Dead - It’s All Over Now Baby Blue

“It’s All Over Now, Baby Blue” jest wielkim utworem, z pełną kolorystyką charakterów, zawodzącym refrenem i zapadającym w pamięci przesłaniem. Kroczy też podobnymi ścieżkami jak “Like A Rolling Stone” czy “The Times They Are A-Changin’.” Folkowa gitara zmienia akordy, a smutna melodia absorbuje słuchaczy. I jest w tej ostatniej linijce tekstu coś po prostu rozdzierającego serce, niezwykle aluzyjnego.

Graham Bonnet - It’s All Over Now Baby Blue

"It's All Over Now, Baby Blue" był nagrywany wielokrotnie przez różnorodnych artystów od zespołów takich jak Byrds czy Animals do Falco, Hugh Masekeli czy Bryana Ferry’ego. Them, zespół z Belfastu z Van Morrisonem nagrał cover “It’s All Over Now, Baby Blue” w 1966 roku. Ta wersja została później wydana w Niemczech (1973) gdzie stała się hitem, na liście przebojów przebywała 14 tygodni. The Grateful Dead i solo Jerry Garcia mieli tę piosenkę w repertuarze, w zbiorze utworów Dylana.

Them - It’s All Over Now Baby Blue

„Nosiłem tę piosenkę w głowie przez długi czas” – mówił Bob Dylan – „i gdy zacząłem ją pisać pamiętałem piosenkę Gene Vincenta. Była to moja ulubiona fraza, Baby Blue ...’Kiedy pierwszy raz spotkałem moją dziewczynę/ona powiedziała jak się masz/spojrzała w moje oczy i powiedziała/na imię mam Baby Blue’. To była jedna z piosenek, które podśpiewywałem sobie w średniej szkole. Oczywiście, śpiewałem o innej Baby Blue.”

Bob Dylan (1965)

It's All Over Now, Baby Blue, lyrics

You must leave now, take what you need, you think will last.
But whatever you wish to keep, you better grab it fast.
Yonder stands your orphan with his gun,
Crying like a fire in the sun.
Look out the saints are comin' through
And it's all over now, Baby Blue.

The highway is for gamblers, better use your sense.
Take what you have gathered from coincidence.
The empty-handed painter from your streets
Is drawing crazy patterns on your sheets.
This sky, too, is folding under you
And it's all over now, Baby Blue.

All your seasick sailors, they are rowing home.
All your reindeer armies, are all going home.
The lover who just walked out your door
Has taken all his blankets from the floor.
The carpet, too, is moving under you
And it's all over now, Baby Blue.

Leave your stepping stones behind, something calls for you.
Forget the dead you've left, they will not follow you.
The vagabond who's rapping at your door
Is standing in the clothes that you once wore.
Strike another match, go start anew
And it's all over now, Baby Blue.

Baby Blue

Wszystko już skończone Baby Blue (wg tekstowo.pl)

Teraz musisz odejść, weź co potrzebujesz, co myślisz że przetrwa
ale cokolwiek chciałabyś zatrzymać, lepiej łap to i bądź prędka
tam ze swoją spluwą stoi twoja sierota 
jak ogień w słońcu płacząca
oto nadchodzą teraz święci, bądź ostrożna
a to wszystko już skończone, Niebieskooka

ta droga szybkiego ruchu jest dla hazardzistów, lepiej zachowaj zdrowy rozsądek
zabierz to co zebrałaś przez przypadek
malarz z pustymi rękami z twojej ulicy
rysuje na twoich prześcieradłach szalone wzory
także to niebo pod tobą się ugina
i teraz to już koniec, Niebieskooka dziecina

wszyscy ci twoi żeglarze schorowani na chorobę morską do domu wiosłują
całe zastępy twoich rogaczy do domu wracają
ten kochanek który właśnie zamknął za sobą drzwi
wziął wszystkie swoje koce z podłogi
ten dywan pod tobą też robi uniki
i teraz to już koniec, Niebieskooki

coś cię wzywa, zostaw swoje kładki i odskocznie za sobą
zapomnij o zmarłych których zostawiłaś, oni nie podążą za tobą
ten włóczęga który stuka do twoich drzwi
stoi w ubraniach które niegdyś nosiłaś ty
odpal kolejną zapałkę, zacznij od nowa
i teraz już po wszystkim, 'Niebieskogłowa'.

Baby Blue

„Smoke Gets in Your Eyes” pochodzi z musicalu Jerome Kerna pod nazwą ‘Roberta’, ostatniego jego wielkiego wystawienia. Jest to komedia oparta o powieść „Kreacje Roberty” autorstwa Alice Duer Miller. Posiada skomplikowaną akcję o amerykańskim piłkarzu i rosyjskiej księżniczce. Piosenka, którą ten show przyniósł, czyli „Smoke Gets in Your Eyes”, początkowo przeznaczona była jako szybki taneczny numer do innego musicalu „Show Boat”, a potem jako marsz dla serii audycji w radio NBC. Pomysł by tempo tej piosenki znacząco zwolnić przyszedł od tekściarza Otto Harbacha, który dodał też słowa bazujące na przysłowiu rosyjskim.

Smoke Gets in Your Eyes

Piękną Tamarę Drasin, urodzoną na Ukrainie, wybrano do roli księżniczki Stefanii i to ona pierwsza zaśpiewała „Smoke Gets in Your Eyes”, co słychać na nagraniu z musicalu. Oryginalnie w sztuce Tamara śpiewała tylko z gitarą ale na nagraniu akompaniuje jej orkiestra taneczna. Z muzyką Jerome Kerna, tekstem Otto Harbacha, z gwiazdą estrady Bobem Hope - ‘Roberta’ okazała się jednym z najpopularniejszych musicali na Broadwayu w latach 30-tych. Ten sukces przyszedł na początku najgorszych lat wielkiego kryzysu gdy większość teatrów była bez litości zamykana. ‘Roberta’ poszła dalej bo do Hollywood – w 1935 roku uzyskała świetną adaptację filmową, w której wystąpili Fred Astaire i Ginger Rogers.

Jerome Kern, Otto Harbach - Roberta 1933

Jerome Kern (1885-1945) jest prawdopodobnie ojcem nowoczesnego teatru muzycznego w Ameryce. Urodził się w Nowym Jorku w rodzinie o niemieckich korzeniach. Uczęszczał do Muzycznego College’u ale już w pierwszych latach XX wieku pojawił się w teatrach na Broadwayu, starając się umieszczać swoje piosenki w przedstawieniach. Kern wszedł do historii w 1927 roku z “Show Boat”, pierwszym prawdziwym musicalem, z zintegrowaną fabułą i niezapomnianymi przebojami, takimi jak: „Ol’ Man River” czy „Can’t Help Lovin’ Dat Man.”

Jerome Kern

Jak wielu jemu współczesnych dzielił czas między Broadway’em a Hollywoodem, po udźwiękowienu w latach 30-tych kina. Muzyka komponowana przez Jerome Kerna była bardzo popularna wśród artystów jazzowych. Podobno trudno sobie wyobrazić jakie straszne rzeczy wyprawiali jazzmani z jego pięknymi melodiami. Kern pracował nieustannie – napisał lub współtworzył 37 sztuk w swojej karierze – pisał kolejną ‘Annie Get Your Gun’ kiedy zmarł niespodziewanie w 1945 roku. Pozostawił jeden z najbogatszych katalogów muzycznych show w historii.

Tamara Drasin

Urodzony w 1873 roku w Salt Lake City, Otto Harbach, studiował w Collegiate Institute, następnie w Knox College, zanim został profesorem amglistyki. W latach 1895 – 1901 pracował w Whitman College, potem przeniósł się do Nowego Jorku. Spotkał tam kompozytora Karla Hoschnę i we dwóch stworzyli team twórców piosenek. Pierwszy hit „Cuddle Up a Little Closer” dla przedstawienia ‘The Three Twins’ napisali w 1908 roku. Duet poszedł za ciosem tworząc więcej dobrych piosenek, lecz w 1911 roku Hoscha umarł. Harbach rozpoczął współpracę z innym kompozytorem Rudolfem Frimlem. W 1920 roku zaczął pracować także z Oscarem Hammersteinem II i był to początek jego najlepszego okresu w karierze.

Otto Harbach

Poza tymi trzema partnerami Harbach pisał także teksty dla innych kompozytorów, byli to m.in. Stothart, Vincent Youmans, George Gershwin, Sigmund Romberg i Jerome Kern. Do najbardziej znanych utworów Harbacha należą: “Every Little Movement” (1910), “Sympathy” (1912), “The Love Nest” (1920), “Rose-Marie” (1924), “The Desert Song” (1926), “Yesterdays” oraz “Smoke Gets in Your Eyes,” (1933). Wiele z musicali, które pisał Harbach zostało później przeniesione na ekran filmowy.

Gertrude Niesen - Smoke Gets In Your Eyes, 1933

Osiemdziesiąt trzy lata temu Paul Whiteman and his Orchestra w 1934 roku osiągnęli Numer Jeden w całej Ameryce. 58 lat temu Numer Jeden – w styczniu 1959 roku - uzyskali The Platters.

Paul Whiteman Orchestra

„Smoke Gets in Your Eyes” przebył intersującą podróż zanim dosięgnął The Platters. Po debiucie w ‘Robercie’ jeszcze w 1933 roku został nagrany przez Gertrude Niesen. W adaptacji filmowej z 1935 piosenkę zaśpiewała Irene Dunne. Remake z 1952 roku znalazł wykonawczynię w osobie Kathryn Grayson, która zaśpiewała balladę, a jej operowy głos pięknie ozdobił ją ujmującą melodią. Jednak to co zaproponowali Platters zmieniło brzmienie gdyż znaleźli oni drogę poprzez rhythm and bluesa do bardziej popularnej muzyki.

The Platters

Ich wersja jest prawdziwie wspaniała dzięki szerokiej partii Tony Williamsa, bogatej harmonii i bujnej orkiestracji Davida Carrolla. Wyśmienita harmonia zespołu wpaja doo-wop do ballady, tym samym modernizuje Broadway’owską melodię. Ale intensywne wykonanie Williamsa niesie z sobą coś więcej – rzewną piosenkę emanującą tęsknotą i zmysłowością. Jego głos zanurza się i wzbija, naprzemiennie w barwie i sile, udramatycznia słowa. Gdy głos Williamsa w końcu piosenki rozwija crescendo jego pasja emanuje z głośników uwalniając i agonię i ekstazę, czego żadna z poprzednich wersji nie miała.

The Platters sing Smoke Gets in Your Eyes

Kiedy grupa został włączona w 1990 roku do Rock and Roll Hall of Fame, muzeum przywołało Platters jako najlepiej reprezentujących „złotą erę gdy pop, rhythm & blues oraz rock and roll płynęły wspólnie w doskonałej harmonii.” Rzeczywiście, Platters efektywnie łączyli te gatunki.

The Platters - Smoke Gets in Your Eyes, Mercury 1958

Ta piosenka ma swoje popowe zwieńczenie lecz jest też bardzo mile widziana przez jazzowych wokalistów i instrumentalistów, począwszy od Paula Whitemana i Jego Orkiestry z Bobem Lawrencem w partii śpiewanej. Inne wczesne nagranie to Tommyego Dorsey’a, który nagrał swoją wersję w 1938 roku z His Master’s Voice. W latach 30-tych nagrywali swoje wykonania live dla BBC Radio, Larry Adler i Henry Hall. W tamtej dekadzie grał „Smoke Gets in Your Eyes” Art Tatum przyczyniając się do jej popularności ale nie jest jasne czy nagrał ją na płytę.

Fred Astaire and Ginger Rogers - Roberta, 1935

Orkiestra Benny Goodmana po raz pierwszy nagrała ten utwór w 1941 roku, na żywo podczas radiowego występu Helen Forrest, w następnych nagraniach solistką była Peggy Lee. Glenn Miller dyrygował swą orkiestrą w Abbey Road Studios w 1944 roku. Z powodu nagłej śmierci w tym samym roku, ta jego wersja nie była wydana aż do 1995 roku. 30 października 1946 roku „Smoke Gets in Your Eyes” nagrali Nat King Cole z Oscarem Moore grającym na gitarze i Johnny Millerem na basie jako King Cole Trio.

Irene Dunne

W 1950 roku piosenkę nagrali: Charlie Parker (ukazała się na albumie „Bird at St. Nick’s”) oraz Jo Stafford (na albumie „Autumn in New York”). Thelonious Monk wydał swoją wersję w 1954 roku na płycie “Monk”. Clifford Brown nagrał swój cover w 1955 roku (album „Clifford Brown with Strings”), a w następnym roku Dinah Washington umieściła „Smoke Gets in Your Eyes” na albumie “Dinah!”. Rok 1958 to interpretacja Sary Vaughan umieszczona na płycie “No Count Sarah”. Cannonball Adderley wydał tę piosenkę na albumie „African Waltz” w 1961 roku. Leader orkiestry jazzowej Ray Conniff po raz pierwszy zaaranżował ten utwór w 1962 roku (album podwójny „The Ray Conniff Hi-Fi Companion”), była to jedna z jego sygnatur w dalszej karierze.

Kathryn Grayson

Była to niespotykana piosenka od 1959 roku. Faktycznie była to osobliwa piosenka od 1934 roku. "Smoke Gets In Your Eyes" nie jest ponadczasową balladą, jak "It Had To Be You" czy "My Funny Valentine". Ona brzmiała staro nawet gdy była nową. Jednakże cały czas żyje w tych wszystkich nagranych i wykonywanych wersjach jako wspaniały romantyczny utwór, który brzmi jakby był zakochany sam w sobie.

Sarah Vaughan sings Smoke Gets In Your Eyes

Smoke Gets In Your Eyes lyrics

They asked me how I knew
My true love was true
Oh, I of course replied
Something here inside cannot be denied

They said someday you'll find
All who love are blind
Oh, when your heart's on fire
You must realize
Smoke gets in your eyes

So I chaffed them and I gaily laughed
To think they could doubt my love
Yet today my love has fade away
I am without my love

Now laughing friends deride
Tears I can not hide
Oh, so I smile and say
When a lovely flame dies
Smoke gets in your eyes
Smoke gets in your eyes

Paul Whiteman - Smoke Gets In Your Eyes, 1934

Dym dostaje się do twoich oczu (Tłumaczenie polskie wg tekstowo.pl)

Spytali się mnie skąd wiedziałem,
Że moja prawdziwa miłość była prawdziwa.
Oh, oczywiście odpowiedziałem:
Coś tutaj w środku nie może być negowane.

Powiedzieli, kiedyś odkryjesz,
Wszyscy, którzy kochają są ślepi.
Oh, kiedy twoje serce płonie
Musisz zdać sobie sprawę,
Dym dostanie się do twoich oczu.

Więc droczyłem się z nimi i zaśmiałem wesoło
Na myśl, że mogliby wątpić w moją miłość.
Jednak dzisiaj moja miłość zanikła.
Jestem bez mojej miłości.

Teraz śmiejący się przyjaciele kpią
Z łez, które nie mogę ukryć.
Oh, więc uśmiecham się i mówię:
Kiedy śliczne płomienie umrą
Dym dostanie się do twoich oczu.
Dym dostanie się do twoich oczu.

Smoke Gets In Your Eyes

Pieśń „Po Dzikich Stepach Zabajkala” (Po dikim stepiam Zabajkalia) skomponowali rosyjscy skazańcy na Syberii. Syberia to rozległy region geograficzny, według szerszej definicji określany też jako Północna Azja. Częścią Rosji została w XVII wieku. Syberia rozpościera się na wschód od gór Ural aż po baseny oceaniczne Pacyfiku i Morza Arktycznego. Zabajkale lub Dauria to górzysty region na wschód od lub „za” jeziorem Bajkał. Nazwa Dauria pochodzi od zamieszkujących tam Daurów. Rozciąga się przez prawie 1000 km od Płatomskiego i Pónocno-Bajkałskiego Płaskowyżu do granicy Rosji na południu, z Mongolią i Chinami. Podobną odległość Zabajkale liczy sobie ze wschodu na zachód – od Bajkału do rzek Szyłka i Argun.

Po Dikim Stepyam Zabaikalya (Brodyaga)

„Po Dzikich Stepach Zabajkala” zaliczana jest do piosenek ludowych, folkowych. Pieśń znana jest gdzieś od lat 1880-tych, gdyż wtedy pojawiła się i zaczęła rozprzestrzeniać wśród więźniów w syberyjskich łagrach (obozach karnych). W 1908 roku szwedzki kompozytor Wilhelm Harteveld opublikował ją po podróży po Syberii, pod nazwą „Brodyaga” (Włóczęga).

Wilhelm Harteveld

Autorem słów w opisie był I. K. Kondratiew, badacz pieśni i pisarz w Carskiej Rosji, który wydał szereg publikacji z rosyjskimi pieśniami i piosenkami. O jego życiu wiadomo niewiele. Iwan Biełousow pisał, że Kondratiew należał do kręgu związanego z malarzem Wasilijem Surikowem. Biełousow i jego kolega Korniej Czukowski byli bardzo krytyczni wobec prac Kondratiewa. Kondratiew napisał powieść „Sałtyczicha”, nowele, wiersze, jak również był tłumaczem. Jest autorem słów do bardzo znanej w jego czasach piosenki „Czarujące oczy”. Uważany jest za autora tekstu do “Po Dikim Stepyam Zabaikalya” choć nie jest to do końca pewne. A to dlatego, że w jego ostatnim wydanym zbiorze wierszy ”W szumie dębowych gajów”(1898) nie występuje.

I. K. Kondratiew

Syberia miała i nadal ma ogromne bogactwa naturalne. Jednak temperatura, która w zimie osiąga -60⁰C stwarza wręcz nieznośne warunki do życia ludzi. Pierwsze obozy dla więźniów powstały w końcu XVII wieku podczas panowania dwóch carów: Iwana V i Piotra I, w latach 1682-1696. Proklamowali oni możliwość zamiany kary śmierci na pracę w takich łagrach. Zesłanie nazwano Katorgą, co oznaczało, że w obozach panowały bardzo trudne warunki życia. Przez następne 130 lat liczba zesłańców wyniosła około 1,2 miliona ludzi, którzy pracowali w kopalniach ale i w rolnictwie (w lecie temperatura na Syberii osiągała 30⁰C) czy wyrębie lasów. Inni pracowali przy dużych budowach infrastrukturalnych np. 2000 km droga do rzeki Amur lub Kolej Trans-syberyjska.

Więźniowie budują Kolej Ussuryjską

Duży procent więźniów politycznych próbowało ucieczek z tych obozów. Trudno było tych zbiegów złapać ale szanse na to, że utopią się oni w wartkiej rzece czy zamarzną w pierwotnych lasach były wcale niemałe. Gorące dążenie do wolności dobrze opisał Dostojewski: „Z pierwszymi trelami skowronka w całej Syberii i nie tylko tam, ludzie ruszali na włóczęgę; Boskie stworzenia jeśli tylko umiały uciec z więzienia ruszały w lasy... Ruszali na włóczęgę tam gdzie tylko mieli ochotę gdzie życie wydawało się im najprzyjemniejsze i najłatwiejsze ...Pili i jedli to co znaleźli; w nocy spali w lesie lub w polu, spokojnie i bez strachu mówiąc dobranoc tylko gwiazdom.”

Bradiaga (Włóczęga)

„Po Dzikich Stepach Zabajkala” (Ros.: По диким степям Забайкалья) znana również pod tytułem „Bradiaga” (Ros.: Бродяга) mówi o zbiegu z łagru, który przepłynął Bajkał by spotkać się z rodziną. Pierwsze nagrania pojawiły się na początku XX wieku w wykonaniu Nadieżdy Plewickiej i Siemiona Sadownikowa. W 1940 roku w Bukareszcie ukazała się płyta z nagraniem Piotra Leszczenki. W sowieckiej Rosji pierwsze nagranie miało miejsce dopiero w 1946 roku, śpiewała Lidia Rusłanowa. Później często wykonywał i nagrywał tę pieśń Piatnicki Chór. Czesław Niemen umieścił „Bradiagę” na swoim ‘rosyjskim’ albumie. Żanna Biczewska narała na płytę swoją wersję w 1980 roku.

Piotr Leszczenko

Piosenka pozostaje nadal w repertuarze rosyjskich artystów. Istnieje wiele wersji tekstu, często różniących się mało w słowach a więcej w ekspresji. Większość muzyków opuszcza niektóre zwrotki. Poniższy tekst należy do najbardziej popularnych. Italiki oznaczają najczęściej pomijane zwrotki.

Bajkał

По диким степям Забайкалья (tekst rosyjski)

1
По диким степям Забайкалья,
Где золото роют в горах,
Бродяга, судьбу проклиная,
Тащился с сумой на плечах.

2
Идёт он густою тайгою,
Где пташки одни лишь поют,
Котел его сбоку тревожит,
Сухие коты ноги бьют.
3
На нем рубашонка худая,
И множество разных заплат,
Шапчонка на нем арестанта
И серый тюремный халат.

4
Бежал из тюрьмы тёмной ночью,
В тюрьме он за правду страдал.
Идти дальше нет уже мочи –
Пред ним расстилался Байкал.
5
Бродяга к Байкалу подходит,
Рыбацкую лодку берёт
И грустную песню заводит,
Про Родину что-то поёт.

6
"Оставил жену молодую
И малых оставил детей,
Теперь я иду наудачу,
Бог знает, увижусь ли с ней!"

7
Бродяга Байкал переехал,
Навстречу - родимая мать.
"Ах, здравствуй, ах, здравствуй, мамаша,
Здоров ли отец мой да брат?"
8
"Отец твой давно уж в могиле,
Землею сырою лежит,
А брат твой давно уж в Сибири,
Давно кандалами гремит".

9
"Пойдём же, пойдём, мой сыночек,
Пойдём же в курень наш родной,
Жена там по мужу скучает,
И плачут детишки гурьбой".	

Zabajkale, Kopalnia uranu

Transliteracja

1
Po dikim stepyam Zabaikalya,
Gde zoloto royut v gorakh,
Brodyaga, sudbu proklinaya,
Tashilsya s sumoi na plechakh.

2
Idyot on gustoyu taigoyu,
Gde ptashki odni lish poyut,
Kotel ego sboku trevozhit,
Sukhie koty nogi byut
3
Na niom rubashonka khudaya,
I mnozhestvo rasnykh zaplat,
Shapchonka na nem arestsanta
И seryi tyuremnyi khalat.

4
Bezhal iz tyurmy tyomnoi nochyu,
V tyurme on za pravdu stradal.
Idti dalshe net uzhe mochi –
Pred nim rasstilalsya Baikal.
5
Brodyaga k Baikalu podkhodit,
Rybatzkuyu lodky beryot
I grustnuyu pesnyu zavodit
Pro Rodinu chto-to poyot.

6
"Оstavil zhenu moloduyu
I malykh ostavil detei,
Teper ya idu naudachu,
Bog znayet, uvizhus li s nei!"

7
Brodyaga Baikal pereyekhal,
Navstrechu - rodimaya mat.
"Аkh, zdravstvuy, аkh zdravstvuy, mamasha,
Zdorov li otets moi i brat?"
8
"Otets tvoi davno uzh v mogile
Zemlioyu syroyu lezhit
А brat tvoi davno uzh v Sibiri,
Davno kandalami gremit".

9
"Poidyom zhe, poidyom, moi synochek
Poidyom zhe kuren nash rodnoi
Zhena tam po muzhu skuchayet,
Plachut detishki gurboi".

Zabajkale

Bradiaga – Włóczęga, tekst polski

Po dzikich stepach Zabajkala,
gdzie w górach wydobywa się złoto,
włóczęga przeklinając los
wlókł się z sakwą na plecach.

Uciekał z więzienia ciemną nocą,
w więzieniu długo cierpiał za prawdę.
Uciekać dalej nie można było -
przed nim rozpościerał się Bajkał.

Włóczęga podchodzi nad Bajkał,
bierze łódkę rybacką
i zawodzi smutną pieśń,
śpiewa coś o ojczyźnie.

Włóczęga przepłynął Bajkał,
na przeciw rodzona matka.
"Witaj, ach, witaj, matuchna,
czy zdrowi ojciec mój i brat?"

"Ojciec twój dawno już w grobie
leży zasypany ziemią,
a brat twój na dalekiej Syberii
dawno dźwięczy kajdanami."

Po dzikich stepach Zabajkala,
gdzie w górach wydobywa się złoto,
włóczęga przeklinając los
wlókł się z sakwą na plecach.

Jezioro Bajkał

Лидия Русланова По диким степям Забайкалья

Lidia Ruslanova – Po dzikich stepach Zabajkala

“Save the Last Dance for Me” w wykonaniu The Drifters był wspólnym przedsięwzięciem dwóch największych teamów twórców piosenek we wczesnym okresie rocka: napisali ją Pomus i Shuman, a wyprodukowali Lieber i Stoller. Nic dziwnego więc, że stała się w 1960 roku wielkim hitem w USA i Wielkiej Brytanii. No i mając jeszcze Bena E Kinga – później znanego z sławnego przeboju ”Stand By Me”- w roli wiodącego w zespole wokalisty. The Drifters stosowali już wcześniej sekcję smyczkową w swoich nagraniach, najbardziej znana w “There Goes My Baby”, pierwszy w pełni zorkiestrowany rockowym hit, ale nigdy dotąd jak teraz: rosnące, wirujące skrzypce podkreślały tęsknotę w chropowatym, zasmuconym, a jednak unoszącym się głosem Kinga.

Save the Last Dance for Me

Pewnego wieczora Doc Pomus znalazł w pudle na kapelusze zaproszenie na ślub i natychmiast przyszło do niego wyraziste wspomnienie z własnego wesela: patrzącego na swojego brata tańczącego z jego nowo poślubioną żoną podczas gdy Doc, chorujący od dziecka na polio, siedział na wózku inwalidzkim. Jego żona, Willi Burke, była aktorką i tancerką na Broadwayu. Zainspirowany przesiedział pół nocy pisząc słowa piosenki na odwrocie zaproszenia. Oddał w nich swój nastrój gdy mówił żonie by bawiła się tańcem, jednocześnie przypomina jej kto przywita ją w domu i kto wtedy „będzie trzymał ją w ramionach”.

Wesele Willi Burke i Doca Pomusa

Mort Shuman poprzedniego popołudnia grał mu latynoską melodię i Pomus poszukiwał słów, które zabrzmiały by jak wiersz przetłumaczony na angielski – coś podobnego do wersów Pablo Nerudy. W drugim wersie pojawiła się aluzja zadrości i wrażliwości wyzierająca z słów „If he asks if you're all alone, can he take you home, you must tell him no." Pomus zakończył tę twórczą noc pisząc ostatni wers, który posłużył za tytuł utworu: "Save The Last Dance For Me."

Save The Last Dance For Me, Atlantic Records 1960

Pomus and Shuman razem napisali słowa i melodie do takich przebojów jak: "Little Sister", "Suspicion", "Can't Get Used to Losing You", "Surrender", "Viva Las Vegas" i wielu innych. Po urządzeniu sobie biura w Brill Building, para ta kontynuowała pracę i wypuszczała hit za hitem – sam Presley nagrał ponad 20 ich piosenek w ciągu swojej kariery. Poza Elvisem ich utwory nagrywali także Fabian ("Turn Me Loose" oraz "I'm a Man"), Bobby Darin ("Plain Jane") i Dion, dla którego napisał "Teenager in Love."

Mort Shuman i Doc Pomus

Prawdopodobnie w historii Rocka nie ma bardziej zmieniającego się zespołu od The Drifters. Założony w 1953 roku przez później wielkiego Clyde McPhattera jako grupa Rhythm’n’Bluesowa, bardzo szybko zmienił swój skład osobowy i styl w kierunku Doo-Woppers, zanim nie znaleźli się w szerokim nurcie rock’n’rolla. Skomplikowane okoliczności życiowe spowodowały, że Benjamin Nelson, aka Ben E. King został głównym wokalistą The Drifters. Wszyscy poprzedni członkowie odeszli i powstała całkiem nowa grupa oparta o były zespół Kinga – Five Crowns. Leiber z Stollerem wyprodukowali podczas sesji nagraniowej klasyczne piękno – całość z pełną orkiestrą, przedtem nigdy nie słyszaną w rock and rollu.

Drifters, Ben E King z lewej

Ale jest tam i podtekst – dziewczyna z piosenki flirtuje i wokalista błaga ją by była mu wierna do końca. Jednak nie brzmi to zbyt pewnie. Melodia, śpiew, narracja i aranżacja – wszytko to jest perfekcyjne. Jest to doskonały pop song.

Lieber oraz Stoller

Kiedy w magazynie Rolling Stone podliczono w 2004 roku głosy 200 największych firm w muzycznym przemyśle by stworzyć listę “500 Największych Piosenek w Historii” wydana w 1960 roku ballada R&B „Save The Last Dance For Me” znalazła się tam na miejscu 182. W zamieszczonym komentarzu redakcyjnym można przeczytać, że piosenka ta „zakończyła typowe brzmienie party jako esencję prawdziwego romansu”.

“Save The Last Dance For Me” był jedynym numerem 1 osiągniętym przez The Drifters - piosenka “Under The Boardwalk” doszła do numeru 4 – i do dziś dnia pozostaje najpopularniejsza na listach piosenek weselnych. Zaś w surowej rzeczywistości poza salą taneczną, twórca tekstu Doc Pomus i jego panna młoda Willi Burke rozwiedli się pięć lat po tym jak “Save the Last Dance For Me” wspięła się na szczyty listy przebojów w Ameryce. Być może już wtedy widzieli co nadejdzie.

Save The Last Dance For Me, słowa

You can dance every dance with the guy who gives you the eye
Let him hold you tight

You can smile every smile for the man who held your hand
'Neath the pale moonlight

Chorus: But Don't forget who's taking you home
And in whose arms you're gonna be
So darling, save the last dance for me

Oh I know that the music is fine like sparkling wine
Go and have your fun

Laugh and sing but while we're apart
Don't give your heart to anyone

Chorus: But Don't forget who's taking you home
And in whose arms you're gonna be
So darling, save the last dance for me

Baby don't you know I love you so
Can't you feel it when we touch
I will never never let you go
I love you oh so much

You can dance, go and carry on
Till the night is gone and it's time to go

If he asks if you're all alone can he take you home
You must tell him no

Chorus: Cause Don't forget who's taking you home
And in whose arms you're gonna be
So darling, save the last dance for me

Last Dance, Obraz Amandy Jackson

Zachowaj ostatni taniec do mnie (tłumaczenie wg tekstowo.pl)

Możesz tańczyć każdy taniec z facetem, który ma na Ciebie oko.
Pozwól mu się mocno złapać.

Możesz uśmiechać się każdym uśmiechem do faceta, który trzyma Twoją rękę
W świetle księżyca.

Refren:
Ale nie zapomnij kto odwozi Cię do domu
I czyich ramionach powinnaś być.
Zatem kochanie, zachowaj ostatni taniec do mnie.

Wiem, że muzyka oszałamia jak musujące wino.
Idź i zabaw się.
Śmiej i śpiewaj, ale gdy będziemy daleko
Nie oddawaj swojego serca innemu.

Refren:
Ale nie zapomnij kto odwozi Cię do domu
I czyich ramionach powinieneś być.
Zatem kochanie, zachowaj ostatni taniec do mnie.

Kochanie, nie wiesz,że Cię bardzo kocham.
Nie czujesz tego, gdy Cię dotykam.
Nigdy nie pozwolę Ci odejść.
Bo kocham Cię tak bardzo.

Możesz tańczyć
Tańcz póki noc się nie skończy i będzie trzeba wracać
Jeśli on poprosi jeśli jesteś samotny,czy może Cię zawieźć do domu
Musisz odpowiedzieć nie.

Refren:
Ale nie zapomnij kto odwozi Cię do domu
I czyich ramionach powinieneś być.
Zatem kochanie, zachowaj ostatni taniec do mnie.

Ale nie zapomnij kto odwozi Cię do domu
I czyich ramionach powinnaś być.
Zatem kochanie, zachowaj ostatni taniec do mnie.
Zachowaj ostatni taniec do mnie.
Zachowaj ostatni taniec do mnie.

Zachowaj ostatni taniec dla mnie

Trzeba dobrze opić wszystkie troski,

żeby następny rok był dla Nas boski!

Gdzieś tam na początku lat 70-tych z apartamentu Marianne Ihlen w Nowym Jorku złodziej ukradł Cohenowi stary płaszcz przeciwdeszczowy. (Marianne Ihlen to Norweżka,  przyjaciółka i muza Cohena.) Bóg jeden wie co go skłoniło do tego czynu, z pewnością jednak złodziej ten nigdy nie przypuszczał, że ta ukradziona rzecz trafi do Rock and Roll Hall of Fame, a kto wie czy nie do zbioru Smithsonian. W każdym razie bardzo zainspirował Leonarda Cohena do stworzenia jednej z jego najbardziej kochanych i tajemniczych piosenek. Utwór został napisany w formie listu, chyba do brata narratora, który ukradł mu ukochaną, Jane.

Famous Blue Raincoat

Tekst opowiada historię trójkąta miłosnego między autorem, kobietą o imieniu Jane i adresatem (mężczyzną), który jest określony w liście tylko jako "my brother, my killer" (mój brat, mój morderca). Dokładna natura związków pomiędzy osobami jest jednak daleka od jasności.

Famous Blue Raincoat

Piosenka jest głęboka, przeważnie kłopotliwa (żenująca), osobista, epistolarna, o złamanym facecie, który nie wie czy powinien przebaczyć przyjacielowi. Przytłaczające emocje uniemożliwiają inny punkt widzenia na słowa jednak autobiografia Cohena od razu sugeruje niejednoznaczność interpretacji. Specyfika polega na opisaniu samego Cohena i jego przyjaciela właściwie jako tego samego człowieka. W piosence, narrator “L. Cohen” nie jest właścicielem “famous blue raincoat.” Jednak w opisie płyty “The Best of Leonard Cohen,” piosenkarz pisze wyraźnie, że płaszcz był jego. „Był to dobry płaszcz, kupiony u Burberry’ego w Londynie w 1959 roku ...Wisiał bardziej heroicznie gdy widać było podszewkę i zyskiwał chwałę gdy stargane rękawy były reperowane z użycem skóry.”

Blue Raincoat

W 1994 roku w wywiadzie dla BBR Radio Cohen zauważył: „Kłopot w tym, że ja nie pamiętam tego rzeczywistego trójkąta. Czy to był mój własny ... oczywiście. Zawsze czułem, że był jakiś niewidzialny ktoś, kto chciał uwieść moją kobietę; teraz, czy on był ucieleśniony czy jedynie wyobrażeniem, nie pamiętam. Zawsze miałem poczucie, że albo ja byłem figurą w związku z inną parą albo ktoś był osobą w jakimś związku z moim małżeństwem. Nie całkiem pamiętam (ale czułem zawsze jakąś postronną osobę, czasem byłem to ja sam, czasem inny facet, a czasem inna kobieta.)”

Leonard Cohen, 1970

"Famous Blue Raincoat" urzekła słuchaczy od razu po pierwszym ukazaniu się w 1971 roku na albumie “Songs of Love and Hate”, chociaż sam Cohen nie był zadowolony z tekstu piosenki. Ron Cornelius grał na gitarze na tym albumie i był liderem zespołu Cohena przez wiele lat. Dla Songfacts tak opowiadał o tej piosence: „Graliśmy ją w wielu różnych miejscach. Zwykłe ogrody w Kopenhadze, teatr Olympia w Paryżu, Opera Wiedeńska. Graliśmy ten utwór wiele razy zanim pokazał się nawet na taśmie. Wiedzieliśmy, że będzie wielki. Mogliśmy zobaczyć co może publiczność – grasz w Royal Albert Hall a tłum szaleje. Gdybym miał wybrać ulubioną piosenkę z tego albumu to byłaby to 'Famous Blue Raincoat.’ "

“Songs of Love and Hate”, album

Utwór ma tonację a-moll. Miara taktu to 3/4, która jest nieco nietuzinkowa dla rocka i popu, ale używana przez Cohena chętnie, np. w “Chelsea Hotel #2” czy “Take This Waltz.” Tempo jest dosyć wolne zaś aranżacja bardzo skąpa. Gitara Cohena dominowała w całym przebiegu, kobiecy chórek wspomagał w zwrotkach a gdzieniegdzie słychać instrumenty smyczkowe. Słowa nie są napisane w dokładnym metrum jednak rytm słów dobrze odpowiada taktowi na 3/4.

Bob Johnson, Leonard Cohen, Ron Cornelius at Royal Albert Hall

„To była piosenka, z której nigdy nie byłem zadowolony” – mówił Cohen w 1994 roku – „To nie tak, że ja jestem przeciwny impresjonistycznemu podejściu do tworzenia piosenek, ale ja nigdy nie czułem, że to jest to, że to naprawdę trafione słowa. Jestem gotów przyznać się trochę do tajemniczości, ale w duszy czułem, że coś jest w tej piosence niejasne.”

Leonard Cohen, 1971

Famous Blue Raincoat lyrics

It's four in the morning, the end of December
I'm writing you now just to see if you're better
New York is cold, but I like where I'm living
There's music on Clinton street all through the evening
I hear that you're building your little house deep in the desert
You're living for nothing now
I hope you're keeping some kind of record

Yes, and Jane came by with a lock of your hair
She said that you gave it to her
That night that you planned to go clear
Did you ever go clear?

On the last time we saw you, you looked so much older
Your famous blue raincoat was torn at the shoulder
You'd been to the station to meet every train
You came home without Lili Marlene
You treated my woman to a flake of your life
And when she came back she was nobody's wife
Well; I see you there with a rose in your teeth
One more thin gypsy thief
Well I see Jane's awake
She sends her regards

And what can I tell you, my brother, my killer
What can I possibly say
I guess that I miss you, I guess I forgive you
I'm glad you stood in my way
If you ever come by here, for Jane or for me
Well, your enemy is sleeping and his woman is free

Yes, and thanks for the trouble you took from her eyes
I thought it was there for good so I never tried
And Jane came by with a lock of your hair
She said that you gave it to her
That night that you planned to go clear

Sincerely,
L. Cohen

Leonard Cohen

Słynny niebieski prochowiec, tłumaczenie Macieja Zembatego

Jest czwarta nad ranem, już kończy się grudzień.
List piszę do Ciebie: Czy dobrze się czujesz?
W New Yorku jest zimno, poza tym w porządku-
Muzyka na Clinton Street gra na okrągło.

Podobno budujesz swój własny dom
W głębi pustyni.
Od życia nie chcesz już nic,
Lecz musiałeś zachować wspomnienia.

A Jane do dziś kosmyk włosów ma Twych
Wiem, że gdy dawałeś go jej
Myślałeś o tym by zwiać,
Lecz niełatwo jest zwiać...

Gdy tu byłeś ostatnio, wyglądałeś jak starzec:
Podniszczyłeś swój słynny niebieski prochowiec.
Do każdego pociągu wychodziłeś na dworzec-
Bez swej Lili Marlen pojechałeś do domu.

Dałeś mojej kobiecie
Swego życia ledwie strzęp;
Nie jest już moją żoną
I Twoją też nie...

Ciągle widzę Cię z tą różą w zębach, choć wiem,
Ze to tani był greps,
Lecz spodobał się Jane...
Jane pozdrawia Cię też.

Cóż mam Ci powiedzieć, mój bracie, mój kacie?
Sam nie wiem, czy pisać, czy nie?
Brakuje mi Ciebie, przebaczam od siebie -
To dobrze żeś w drogę mi wszedł...

A może byś tak tutaj wpadł
Do mnie lub do Jane
Pomyśl, Twój wróg sypia twardo
A żona nudzi się

Więc dziękuję Ci, że
Wypędziłeś jej z oczu ten żal
Ja myślałem, że musi być tak
Nie starałem się więc

A Jane do dziś kosmyk włosów ma Twych
Wiem, że gdy dawałeś go jej
Myślałeś już o tym by zwiać

Z poważaniem
L. Cohen

Famous Blue Raincoat